Kontrakt eksportowy – podstawowe informacje

Kontrakt (ang. contract; niem. Vertrag, Kontrakt; franc. contrat; ros. dogowor) to umowa (dokument) kupna-sprzedaży zawarta z kontrahentem zagranicznym, poprzez zawarcie którego osoba prawna lub fizyczna zaciąga zobowiązanie dostarczenia lub przyjęcia pewnych towarów (albo usług) wobec osoby prawnej lub fizycznej z siedzibą poza granicami kraju. Kontrakt może być jedno i wielodokumentowy.

  • Kontrakt jednodokumentowy: jest to umowa sporządzona w formie aktu prawnego, zawierającego wszystkie warunki wzajemnych świadczeń. Kontrakt ten sporządza się w przynajmniej dwóch egzemplarzach, podpisywanych przez obydwie strony. Może on być wynikiem bezpośrednich negocjacji między partnerami, ale również może być przygotowany i podpisany korespondencyjnie.
  • Kontrakt wielodokumentowy: składa się z oferty, zamówienia i potwierdzenia zamówienia.

Biorąc pod uwagę sposób kontaktowania się stron, kontrakty podzielić można na:

  • swobodne - tzn. zawierane przez strony na warunkach przez siebie ustalonych (zgodnie z przepisami prawa),
  • zawierane w sposób zorganizowany, których treść jest normowana przez regulaminy lub zwyczaje określonych instytucji. Spotyka się je najczęściej na rynkach, tj. targi, wystawy, giełdy itd. Szczególna rola przypada tzw. kontraktom typowym (ang. standard contracts, niem. Mustervertrag, franc. contrats-type, ros. tipowyje, standartnyje kontrakty). Niekiedy kontrakty te są określane jako kontrakty standardowe.

Ze względu na termin dostawy, kontrakty podzielić można na:

  • długoterminowe (umowa wiąże strony na okres powyżej jednego roku),
  • krótkoterminowe (realizacja kontraktu w ciągu 12 miesięcy).

Z punktu widzenia przedmiotu dostawy stosuje się podział na kontrakty zawarte wg:

  • opisu,
  • typu, marki/nazwy handlowej,
  • próbki,
  • wzoru.

Ze względu na formę zawarcia kontraktu wyróżnia się:

  • kontrakty zawarte w formie pisemnej,
  • kontrakty zawarte w formie telegraficznej,
  • kontrakty zawarte w formie ustnej,
  • kontrakty zawarte w formie przekazu elektronicznego.

Każdy kontrakt zawiera w sobie:

  • elementy formalno-porządkowe (data i miejsce zawarcia kontraktu, numer kontraktu, nazwy i adresy eksportera i importera, podpisy osób zawierających kontrakt),
  • elementy podstawowe, tj.: przedmiot kontraktu, opakowanie i oznakowanie towaru, ilość towaru i jego cenę, waluta ceny i walutę płatności, warunki dostawy, termin dostawy, kontrolę i odbiór towaru, dodatkowe klauzule kontraktu,
  • elementy uzupełniające, do których należą reklamacje, kary umowne, arbitraż, precyzyjny podział odpowiedzialności i kosztów związanych z ubezpieczeniem transportu.

Opis prawnych aspektów umów zawieranych w Polsce i innych krajach UE

Przygotowując umowę /kontrakt eksportowy/ należy pamiętać, że zapisy umowy są oceniane nie tylko w kątem prawa polskiego. Obrót międzynarodowy jest regulowany wieloma aktami prawnymi o różnej randze, w tym przez ustawy krajowe, umowy międzynarodowe dwu- i wielostronne, wspólnotowe akty prawne: dyrektywy, rozporządzenia, decyzje, opinie i zalecenia.

Z chwilą wejścia Polski do Unii Europejskiej mamy do czynienia z podwójnym systemem prawnym: z ustawodawstwem polskim oraz prawem wspólnotowym. Prawo wspólnotowe nie jest ani prawem krajowym, ani prawem międzynarodowym. Rządzi się własnymi zasadami, które gwarantują jednolite i priorytetowe stosowanie prawa wspólnotowego we wszystkich państwach członkowskich. Te zasady to:

  • zasada bezpośredniego stosowania, która oznacza, że prawo wspólnotowe automatycznie uzyskuje status prawa powszechnie obowiązującego w porządkach prawnych państw członkowskich i nie wymaga żadnego przekształcenia w normy prawa krajowego. Nie jest też ono traktowane jako prawo wewnętrzne.
  • zasada bezpośredniej skuteczności, która przyznaje prawa i nakłada obowiązki w sposób bezpośredni, nie tylko na instytucje wspólnotowe i kraje członkowskie, ale także na obywateli. Bezpośrednia skuteczność oznacza możliwość wywodzenia uprawnień wprost ze wspólnotowych aktów prawnych.
  • zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego oznacza, że w razie sprzeczności między przepisem wspólnotowym a przepisem krajowym, przepis wspólnotowy jest nadrzędny i ma pierwszeństwo stosowania.

W sytuacjach, w których element wspólnotowy nie występuje, stosowany jest odpowiedni przepis krajowy.

Do najważniejszych umów międzynarodowych o charakterze uniwersalnym należy Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, zwana dalej Konwencją Wiedeńską, podpisana w Wiedniu w 1980 r. Polska ratyfikowała konwencję i jest nią związana od 1 czerwca 1996 r. Należy jednak pamiętać, że powyższa konwencja reguluje tylko kwestie związane z obrotem towarowym, nie dotyczy sprzedaży usług. Firma przygotowując się do realizacji kontraktów eksportowych z krajami Unii Europejskiej powinna znać powyższe zasady rządzące realizacją transakcji w ramach Jednolitego Rynku Europejskiego.

Do powyższego katalogu międzynarodowego prawa handlowego należy dodać jeszcze zwyczaj handlowy. Prawny walor zwyczaju – tzn. jego rola, miejsce i zakres zastosowania - jest określany przez prawo krajowe, właściwe dla danej umowy. Oznacza to, iż strony mają swobodę co do uzgodnienia i zastosowania danego zwyczaju – oczywiście w granicach obowiązującego prawa. W prawie polskim zawarte są zasady nakazujące stosowane utrwalonych zwyczajów, np.: Art. 56 k.c.” Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów.” Najważniejszą instytucją międzynarodową o charakterze pozarządowym, unifikującą zwyczaje handlowe jest Międzynarodowa Izba Handlowa (ICC – International Chamber of Commerce) z siedzibą w Paryżu.

Omawiając kwestie związane z prawnymi aspektami zawierania umów należy podkreślić wagę wyboru prawa rządzącego kontraktem w handlu zagranicznym. Doktryna i praktyka rozróżniają dwa rodzaje kolizyjnej autonomii stron (tj. swobody wyboru prawa rządzącego stosunkiem umownym): pełną (nieograniczoną) – przyjętą w większości państw oraz niepełną. Polski ustawodawca zagwarantował przedsiębiorcom możność wyboru prawa. Zgodnie z art. 25 § 1 polskiego prawa prywatnego międzynarodowego mamy do czynienia z ograniczoną kolizją autonomii woli stron. Swoboda stron w wyborze prawa właściwego jest więc w Polsce ograniczona, gdyż jest ona dopuszczalna tylko pod warunkiem, iż wskazane prawo pozostaje w związku ze zobowiązaniem wynikającym z kontraktu. Tak więc polski przedsiębiorca może wybrać dane prawo jako rządzące kontraktem, gdy:

  • jedna ze stron ma siedzibę w państwie, którego prawo zostało wybrane,
  • w państwie tym zobowiązanie zostaje zawarte lub ma być wykonane,
  • w kraju tym ma siedzibę sąd państwowy lub arbitrażowy, któremu spór został poddany.

Należy pamiętać o powyższych kwestiach, żeby poprawnie przygotować odpowiedni zapis w umowie i tak prowadzić negocjacje, aby to prawo polskie było prawem rządzącym umową. Należy przy tym pamiętać, że jeśli żadna ze stron negocjujących umowę nie zgadza się na zastosowanie prawa państwa drugiej strony, to mogą je poddać procedurze arbitrażowej na podstawie akceptowanych ponadgranicznie zasad prawa. W przypadku braku wyboru prawa lub nieskuteczności dokonanego wyboru, o wyborze prawa zadecyduje organ rozstrzygający spór, kierując się normami Prawa prywatnego międzynarodowego państwa, w którym ma swoją siedzibę.

Analiza uwarunkowań dotyczących przedmiotu transakcji

Opis przedmiotu kontraktu należy do podstawowych zapisów, tj. klauzul kontraktu, które podlegają negocjacjom. Należy przy tym pamiętać, że prawidłowe przygotowanie opisu przedmiotu kontraktu jest jednym z podstawowych obowiązków kupującego. Dostawca nie powinien domyślać się, czego potrzebuje odbiorca. Z drugiej jednak strony firmie - dostawcy musi zależeć na zaspokojeniu potrzeb klienta, na dostarczeniu towaru, którego odbiorca potrzebuje. Dlatego należy pamiętać, iż towar powinien być opisany w sposób pozwalający jednoznacznie odróżnić go od innych, które oferuje dostawca, w tym również towarów o podobnych lub zbliżonych do niego cechach.

Propozycje klauzul zabezpieczających interesy eksportera

Każdy kontrakt, bez względu na liczbę składających się nań dokumentów, zawiera z reguły te same, stanowiące jego „szkielet”, określone elementy. Dzielimy je na dwa rodzaje: elementy nie podlegające negocjacjom i elementy stanowiące przedmiot negocjacji – określane mianem klauzul.

Elementami kontraktu, które nie podlegają negocjacjom, czyli o charakterze formalnym, są:

  • miejsce i data zawarcia kontraktu,
  • podmioty zawierające kontrakt – podanie dokładnych danych teleadresowych,
  • numer kontraktu,
  • podpisy stron.

Klauzulami, czyli elementami kontraktu stanowiącymi przedmiot negocjacji stron, są:

  • przedmiot kontraktu – określony towar lub usługa,
  • ilość towaru,
  • sposób opakowania i oznakowania towaru,
  • formuła handlowa – warunki dostawy,
  • cena jednostkowa towaru,
  • wartość kontraktu,
  • termin dostawy,
  • forma lub formy rozliczeń,
  • klauzule dodatkowe – ustalane indywidualnie przez strony dla określonego kontraktu.

Zaleca się wprowadzanie do każdego kontraktu, czy też dokumentacji związanej z oferowaniem w miarę możliwości wszystkich poniższych klauzul pamiętając, że bez określenia przedmiotu kontraktu, jego ceny oraz wartości kontraktu, umowa jest nieważna. Odpowiednią staranność należy zachować w trakcie przygotowywania zapisów dotyczących klauzul formalnych.

Strony kontraktu

Strony powinny być opisane w kontrakcie w sposób dokładny i jednoznaczny. Opis sprzedawcy oraz nabywcy powinien zawierać następujące dane:

  • nazwę przedsiębiorstwa sprzedawcy;
  • formę prawną;
  • siedzibę statutową;
  • nazwisko i imię osoby zawierającej kontrakt z podaniem pełnionej funkcji oraz udokumentowaniem pełnomocnictwa do reprezentowania osoby prawnej;
  • adres z kodem pocztowym;
  • numer telefonu, fax-u lub poczty elektronicznej;
  • numer konta bankowego wraz z nazwą banku.

W przypadku, gdy siedziba statutowa nie pokrywa się z faktyczną siedzibą handlową firmy, należy precyzyjnie wskazać siedzibę handlową stron umowy. Konwencja Wiedeńska wprowadzając określenie „siedziba handlowa” wskazała na jej prymat nad siedzibą statutową.

Miejsce i data zawarcia kontraktu

Określane w sposób dowolny, uzależnione od zwyczajów w danym kraju. Data zawarcia kontraktu jest istotna ze względu na ustalenie terminów związanych ewentualnych wejściem w życie umowy czy terminami dostaw. Datę powinno zapisać się literowo i słownie. Miejsce zawarcia umowy jest ważne ze względu na fakt, iż jeśli strony w umowie wyraźnie nie wskażą prawa rządzącego kontraktem, to właśnie miejsce zawarcia umowy będzie wskazywało na prawo kraju, w świetle którego będą interpretowane poszczególne zapisy umowy.

Opis przedmiotu kontraktu

Opis towaru powinien być także prawidłowy z towaroznawczego oraz technicznego punktu widzenia.

Są różne sposoby opisywania przedmiotu kontraktu, m.in.:

  • przedstawienie szczegółowego opisu przedmiotu kontraktu,
  • załączanie próbki przedmiotu kontraktu – należy pamiętać, że towar dostarczany na podstawie próbki powinien być co najmniej tej samej jakości, co próbka; próbka towaru jest najczęściej zachowywana na wypadek reklamacji,
  • załączenie wzoru informującego o właściwościach przedmiotu kontraktu, jego wyglądzie, działaniu itp.,
  • powołanie się na standard towaru,
  • wskazania typu, marki lub nazwy handlowej towaru,
  • wskazania bazy, proporcji albo wskaźników właściwych dla danego produktu,
  • określenia kondycji towaru.

Ilość towaru, opakowanie i oznakowanie

Kontrakt musi zawsze określać ilość towaru będącego jego przedmiotem. W przeciwnym wypadku uznaje się, iż przedmiot kontraktu nie został właściwie sprecyzowany.

Dokumenty, które świadczą o ilości towaru to:

  • specyfikacja załadowcza towaru,
  • świadectwo wagi,
  • świadectwo liczenia.

Strony musza ustalić, w którym momencie taki dokument będzie przygotowywany - czy w momencie załadunku, czy wyładunku i kto będzie upoważniony do potwierdzenia tych dokumentów.

Określenie ceny kontraktowej i warunków płatności

Cena jednostkowa w kontrakcie ustalana jest za ilość towaru i jest wyrażona w określonej jednostce miary oraz w walucie uzgodnionej przez strony, to jest tak zwanej walucie kontraktu. Może być ona walutą kraju eksportera, importera lub kraju trzeciego. Na wysokość ceny jednostkowej towaru mogą wpływać różne czynniki, m.in. uzgodniona formuła handlowa, podaż oraz popyt.

Wartość kontraktu

Wartość kontraktu, a więc iloczyn ilości towaru i jego ceny jednostkowej z uwzględnieniem prowizji, rabatów itp., powinna być wyrażona liczbowo i słownie w języku kontraktu, z podaniem waluty kontraktu i formuły handlowej. Należy pamiętać, że zapisana w kontrakcie cena jednostkowa wiąże sprzedającego i kupującego. Ustaloną w umowie cenę, jeżeli strony tego nie przewidziały, trudno będzie zmienić bez zgodnej woli obu stron. Jeżeli zawierane są kontrakty długoterminowe, sprzedawany towar składa się z komponentów wrażliwych cenowo, nie można zapomnieć o wprowadzeniu do umowy odpowiednich zapisów (klauzul), które pozwolą firmie w określonych przypadkach dokonać zmiany ceny jednostkowej i tym samym wartości całego kontraktu.

Korekta ceny może być dokonana na podstawie następujących klauzul:

  • klauzula rewizji (korekty) ceny - jest zapisem na renegocjację cen, ma zastosowanie w okolicznościach określonych jej treścią i najczęściej jest to sytuacja wzrostu lub spadku cen przedmiotu kontraktu lub komponentów składających się na jego wytworzenie
  • klauzula waloryzacji ceny– przewiduje się, że cena i wartość kontraktu zmieni się w takiej proporcji, w jakiej zmieni się kurs waluty od chwili zawarcia umowy do chwili zapłaty, chyba że strony wniosą stosowne modyfikacje co do jej treści. (Powszechnie stosowane klauzule waloryzacyjne to klauzula automatyczna z franszyzą – cena zmienia się dopiero, gdy kurs waluty zmieni się o ustalony punkt procentowy, np. franczyza 3% oraz klauzula automatyczna pełna – cena zmienia się w przypadku jakiejkolwiek zmiany wartości waluty).

Na wartość kontraktu mają wpływ udzielane rabaty cenowe. Najczęściej spotykane rabaty to:

  • rabat wprowadzający,
  • rabat ilościowy (hurtowy),
  • rabat klientowski (udzielany nie tylko klientom, którzy są naszymi stałymi klientami, ale także tym, którzy dokonują zakupów wyłącznie od naszej firmy),
  • rabat premiowy lub obrotowy,
  • rabat z tytułu… (np. przejęcia serwisu posprzedażowego).

Warunki płatności

Bardzo ważna klauzula, która ma na celu zabezpieczenie otrzymania należności za dostarczony do klienta towar. W literaturze warunki płatności dzielone są na nieuwarunkowane formy zapłaty (występują wtedy, kiedy obowiązek świadczenia zapłaty nie jest uzależniony od spełnienia przez beneficjenta jakichkolwiek warunków; taką formę ma polecenie wypłaty, przekaz bankowy oraz czek) oraz uwarunkowane formy zapłaty (stosuje się wtedy, kiedy świadczenie jest uzależnione od spełnienia przez beneficjenta określonych warunków; należą do nich: inkaso i akredytywa). Dla firmy najlepszym rozwiązaniem jest zapis w umowie o konieczności dokonania całkowitej przedpłaty za zamówiony towar, bądź przedpłaty, która pokryje koszty związane z zakupem i przygotowaniem towaru to wysyłki.

Określenie warunków dostawy

Jednym z najważniejszych, podlegającym negocjacjom klauzul kontraktów, są tak zwane warunki dostaw, zwane inaczej formułami handlowymi, regułami handlowymi, uzansami handlowymi bądź też bazą dostaw. Warunki dostawy najlepiej określić wykorzystując reguły Incoterms. Zostały one przygotowane przez Międzynarodową Izbę Handlową i mają charakter zwyczaju, co oznacza dowolność w ich używaniu. Niemniej jednak w jasny dla obu stron sposób pokazują, jakie są obowiązki i ryzyka każdej ze stron kontraktu w odniesieniu do transportu towaru.

Ogólne zasady Incoterms 2010 – (ostatnia wersja obowiązuje właśnie od 2010r.)

  • dotyczą handlu dobrami materialnymi – nie dotyczą obrotu usługami;
  • są fakultatywne – obowiązują, gdy strony wyraźnie się na nie powołają. W przypadku, jeśli strona nie określi, która wersja formuł jest obowiązująca, przyjmuje się, że jest to wersja ostatnia;
  • wszystkie normy bezwzględnie obowiązujące, właściwe dla prawa regulującego daną umowę oraz ustalenia poczynione w umowie, mają pierwszeństwo przed uregulowaniami Incoterms 2010;
  • regulują wyłącznie stosunki między sprzedającym a kupującym;
  • nie dotyczą i nie wiążą zobowiązaniami pozostałych uczestników transakcji tj. na przykład przewoźników, spedytorów, banków.

Zestawienie formuł INCOTERMS:

L.p.

Symbol

Wykładnia formuły w języku angielskim

Wykładnia formuły w języku polskim

1.

EXW

Ex Works (…named place)

Z zakładu (…oznaczone miejsce)

2.

FCA

Free Carrier (…named place)

Franco przewoźnik (…oznaczone miejsce)

3.

FAS

Free Alongside Ship (…named port of shipment)

Franco wzdłuż burty statku (…oznaczony port załadunku)

4.

FOB

Free On Board (…named port of shipment)

Franco statek (…oznaczony port załadunku)

5.

CFR

Cost and Freight (…named port of destination)

Koszt i fracht (…oznaczony port przeznaczenia)

6.

CIF

Cost, Insurance and Freight (…named port of destination)

Koszt, ubezpieczenie i fracht (…oznaczony port przeznaczenia)

7.

CPT

Carriage Paid To (…named place of destination)

Przewoźne opłacone do (…oznaczone miejsce przeznaczenia)

8.

CIP

Carriage and Insurance Paid to (…named place of destination)

Przewoźne i ubezpieczenie opłacone do (…oznaczone miejsce przeznaczenia)

9.

DAT

Delivered At Terminal (…named place)

Dostarczone do terminala (…oznaczone miejsce)

10.

DAP

Delivered At Place (…named place of destination)

Dostarczone do miejsca (…oznaczone miejsce przeznaczenia)

11.

DDP

Delivered Duty Paid (…named place of destination)

Dostarczone cło opłacone (…oznaczone miejsce przeznaczenia)

Klauzula ważności kontraktu

W przypadku wystąpienia określonych okoliczności, które powodują, że umowa nie może wejść w życie w dniu jej podpisania, należy wprowadzić do kontraktu klauzulę ważności kontraktu. Zapis ten wstrzymuje wejście kontraktu w życie do momentu spełnienia przez strony określonych przez nie w kontrakcie warunków lub ustalonych terminów, np.: uzyskania przez kontrahenta określonych pozwoleń czy certyfikatów itp.

Klauzula kar umownych

Powyższa klauzula wyznacza odpowiednie kary pieniężne w przypadku niedotrzymania warunków kontraktu przez jedną ze stron. Powinien zawierać ją każdy kontrakt zawierany przez firmę. Choć teoretycznie strony mogą dowolnie kształtować treść i wysokość kar umownych, to kary nie powinny przekraczać tzw. granic rozsądku, mierzonego najczęściej wielkością poniesionej straty. Należy pamiętać, że treść klauzul kar umownych zazwyczaj zabezpiecza jedynie interes ich autora. Stanowi to kolejny argument za tym, żeby firma jako dostawca przedstawiała swój projekt umowy, który będzie podstawą do ewentualnych dalszych negocjacji.

Postępowanie reklamacyjne

Klauzula ta jest stosowana w przewidywaniu możliwości powstania roszczeń odnoszących się do niewykonania lub niewłaściwego wykonania kontraktu bądź nieprawidłowego wykonania jego postanowień.

W klauzuli tej ustala się:

  • termin zgłoszenia reklamacji, określający, do kiedy od momentu otrzymania towaru można zgłaszać braki w przedmiocie kontraktu,
  • sposób zgłoszenia reklamacji,
  • sposób wykonania reklamacji, w jaki sposób ma być zabezpieczony wadliwy towar,
  • w jaki sposób reklamacje mają być dokumentowane.

Arbitraż

Zapis ten precyzuje sposób rozstrzygania sporów powstałych w wyniku niedotrzymania warunków kontraktu, które byłyby rozstrzygane na drodze postępowania arbitrażowego przed niezależną instytucją, tj. przed sądem arbitrażowym. W klauzuli tej wskazuje się konkretny sąd arbitrażowy, który będzie rozstrzygał ewentualne spory powstałe w drodze realizacji kontraktu. Warto wprowadzić taki zapis do umowy i zaproponować polski sąd arbitrażowy, np. Sąd Arbitrażowy Izb i Organizacji Gospodarczych Wielkopolski. Ten największy w Wielkopolsce sąd arbitrażowy został powołany w czerwcu 2007 r.

Siła wyższa

Klauzula ta określa okoliczności doprowadzające do częściowego lub całkowitego zwolnienia strony umowy z odpowiedzialności związanej z jej wykonaniem. Najczęściej do takich okoliczności zalicza się:

  • działanie sił natury,
  • przemoc zbrojna,
  • strajki,
  • lokauty,
  • blokady itp.,
  • akty organów państwowych lub międzynarodowych,
  • inne okoliczności o charakterze nadzwyczajnym, niemożliwym do przewidzenia i zapobieżenia.

Klauzula warunków odbioru i akceptacji towaru

Klauzula ta ustala sposób odbioru i akceptacji towaru oraz precyzuje dokumenty stwierdzające jakość towaru i jego zgodność z zawartym kontraktem. Określa rodzaje certyfikatów/atestów/zaświadczeń ilościowych i jakościowych, metodę badań, jakim ma podlegać towar oraz miejsce przeprowadzenia kontroli.

Klauzula gwarancyjna

Ta klauzula to kontraktowe zobowiązanie sprzedawcy do usunięcia fizycznych wad towaru, będącego przedmiotem umowy w określonym czasie. Przy klauzuli gwarancyjnej kontrahent bierze na siebie całkowitą odpowiedzialność za niespełnienie świadczenia, również wtedy, gdy nie jest temu winien, ponieważ zaistniały powody, dla których nie mógł go w żaden sposób spełnić, np. przy niedostarczeniu towaru z powodu klęski żywiołowej. Warto zadbać o doprecyzowanie trybu zgłaszania usterek i przebiegu napraw bądź wymiany towaru. Należy też pamiętać, że przy braku klauzul gwarancyjnych kupujący, w przypadku wykrycia wady towaru, może skorzystać z rękojmi, której czas trwania określa prawo właściwe dla kontraktu.

Zakończenie

Biorąc pod uwagę powyższe informacje, należy zalecić przedsiębiorcy planującemu podjęcie współpracy międzynarodowej, zarówno w formie eksportu, jak i importu, przygotowywanie umów w formie pisemnej, które będą zawierały powyższe klauzule. Brak stosownych zapisów może powodować niemożność udowodnienia wcześniejszych ustaleń czy intencji poszczególnych stron. Należy dążyć do jak najlepszego zabezpieczenia swoich interesów i przygotowania odpowiednich umów, które będą zabezpieczały w wystarczającym zakresie interes firmy. Dodatkowym zaleceniem jest również zwrócenie uwagi na zapisy, które proponuje odbiorca, a które są oparte na prawie innym niż prawo polskie. Decydując się na jakikolwiek zapis w umowie przedsiębiorca powinien być świadomy konsekwencji z niego wynikających. Jeżeli chcemy lub musimy się zgodzić na prawo inne niż prawo polskie, które będzie rządziło umową, należy każdorazowo skonsultować się z prawnikiem, celem wyeliminowania wszelkich wątpliwości co do obowiązków, jakie nakładać będzie na przedsiębiorcę określony zapis. Dodatkowo warto korzystać z dostępnych na rynku gotowych formularzy umów, ze szczególnym uwzględnieniem umowy przygotowanej przez Międzynarodową Izbę Handlową i ustalanie tych zapisów, które na potrzeby danej transakcji są niezbędne.