Celem niniejszego miniprzewodnika jest wskazanie osobom planującym i już prowadzącym działalność gospodarczą, szczególnie oczekującym zewnętrznego wsparcia, na możliwości prowadzenia przedsięwzięcia biznesowego w oparciu o sprawdzone metody działania rynkowego. Jednym z takich sposobów, bardzo dynamicznie rozwijającym się w Polsce w ciągu ostatnich kilkunastu lat, jest FRANCHISING.

Na wstępie wyjaśnienia podstawowych terminów:

Franchising - udzielenie przez jeden podmiot drugiemu zezwolenia na sprzedaż dóbr lub świadczenie usług na określonym terytorium pod jego marką i na określonych przez niego zasadach. Z punktu widzenia prawnego jest to umowa cywilna, w której franchisingobiorca w zamian za odpowiednią opłatę uzyskuje od franchisingodawcy prawo do utworzenia i prowadzenia przedsiębiorstwa lub przedsięwzięcia zgodnego z jego pomysłem, sposobem zarządzania, w oparciu o jego doświadczenie (nawet narzędzia) i pod jego marką. W ramach franchisingu następuje odpłatne udzielenie przez franchisingodawcę licencji (dawca licencji) franchisingobiorcy (biorca licencji) na prowadzenie sprzedaży oferty zgodnie z określonymi przez niego zasadami. Licencja uprawnia do prowadzenia sprzedaży wykorzystując znak firmowy, imię podmiotu czy nazwy handlowe udzielającego licencji. Biorca licencji wykorzystuje w swej działalności doświadczenie, wiedzę i metody działania biznesowego opracowane przez dawcę, a ten dzięki biorcy zwiększa swoją ekspansywność i przewagę rynkową.

Cechą wyróżniającą franchising jest więc trwały, kontraktowy stosunek umowny łączący franchisingodawcę i franchisingobiorcę, z którego wynika obowiązek dawcy do przekazywania na rzecz biorcy „know-how” przez cały okres obowiązywania umowy oraz obowiązek biorcy do uiszczania na rzecz dawcy opłat lub innych świadczeń, w sposób uzgodniony pomiędzy stronami.

Franczyza – to prawidłowy termin w języku polskim wg Rady Języka Polskiego, jakim powinniśmy określać umowy franchisingu. Termin franczyza jest już powszechnie stosowany i bardzo popularny zarówno w zawieranych umowach, jak i języku biznesowym. Analogicznie franchisingobiorca jest nazywany jako to franczyzobiorca, a franchisingodawca jako franczyzodawca.

 

FRANCHISINGOBIORCA (franczyzobiorca)                     FRANCHISINGODAWCA (franczyzodawca)

 

                                                                                                                                                                  

 

                opłata i nabycie licencji                                                                    udostępnienie licencji i wzrost ekspansji

 

ryc. Uproszczony schemat franczyzy (opr. własne)

 

Uwaga! Franczyza odnosi się do udzielania licencji na koncepcję realizacji przedsięwzięcia biznesowego pod cudzą marką i dlatego nie należy jej utożsamiać wyłącznie z systemem dystrybucyjnym czy agencyjnym, nie jest też zwykłą licencją na korzystanie z cudzej marki czy wizerunku.

Poznajemy zasady działania we franczyzie:

Decydując się na podjęcie działalności lub realizację nowego przedsięwzięcia biznesowego w ramach umowy franczyzy, przystępujemy do istniejącego systemu franczyzowego opartego o sieć podmiotów oferujących na rynku produkty i usługi pod marką ich właściciela. Działalność, podobnie jak inne podmioty, poprowadzimy samodzielnie ponosząc związane z tym podstawowe koszty i ryzyko, jednak nie w oparciu o markę własną, tylko cudzą i cudzą koncepcję biznesową. Nasz biznes będziemy rozwijać korzystając z siły i potencjału rynkowego sieci, za co będziemy uiszczać określone opłaty (opłatę wstępną, licencyjną, marketingową). Jako biorca licencji, działając w sieci uzyskamy systemową opiekę w postaci kompletnej koncepcji biznesowej obejmującej m. in.:

- szkolenia - w zakresie używania specjalistycznego sprzętu, działań marketingowych, przygotowywania produktów, doboru wyposażenia, umiejętności wykorzystania potencjału pracowników, ich rekrutacji i szkolenia, techniki zarządzania, prowadzenia rachunkowości oraz sporządzania sprawozdań, marketingu i promocji, szkolenie personelu,

- stałą opiekę i wsparcie - zakres będzie zależny od typu naszego przedsięwzięcia i może objąć:

• wsparcie merytoryczne doradców,
• wizyty i współpracę z personelem terenowym, którego zadaniem jest pomoc w poprawianiu metod działania lub zapobieganiu nieprawidłowościom, a także w innych pojawiających się w toku działalności kwestiach mogących powodować trudności,
• współpracę z pozostałymi franczyzobiorcami w zakresie wymiany pomysłów i doświadczeń,      
• unowocześnianie produktu lub konceptu biznesowego,
• weryfikowanie popytu na ofertę,
• badania rynku,
• kampanie reklamowe i promocyjne wspierające sprzedaż,
• materiały reklamowe,
• opracowanie strategii promocji cenowych,
• negocjowanie korzystnych warunków zakupu towarów, materiałów, wyposażenia,
• doradztwo i usługi w zakresie zarządzania i rachunkowości,
• koncepcje wizualizacji wnętrza,
• pomoc w tworzeniu ekspozycji.

ABC zasad działania we franczyzie dla każdego:

1. Franczyzodawca jest właścicielem marki produktu i marki sieci.
2. Franczyzodawca opracował i sprawdził koncepcję biznesu, który proponuje nam w ramach sieci franczyzowej.
3. Jako franczyzobiorca działamy w zakresie oferty pod szyldem franczyzodawcy, jednak jako niezależny przedsiębiorca na własne ryzyko.
4. Czasem my finansujemy zasadniczą część inwestycji, a czasem franczyzodawca.
5. Najczęściej jesteśmy właścicielem mienia znajdującego się w punkcie.
6. Franczyzodawca przekazuje nam niezbędną wiedzę, jak właściwie prowadzić działalność objętą licencją (know-how).
7. Uiszcza różne opłaty na rzecz sieci.
8. Zwykle mamy pewien wpływ na rodzaj i różnorodność asortymentu oferty rynkowej.
9. Zasady współpracy reguluje umowa franczyzy.

Znamy zasady działania w sieci, czas poznać warunki zawierania umów franczyzy:

Przed zawarciem umowy franczyzy powinniśmy wstępnie zapoznać się z warunkami w niej określonymi, a w szczególności zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• sprawdzamy czy istnieje możliwość zawarcia umowy wstępnej, w ramach której będziemy mieli prawo wypróbować koncepcję franczyzy w formie eksperymentalnej,
• zapoznajemy się ze zobowiązaniami, które przyjmujemy na siebie wobec sieci,
• sprawdzamy czy franczyzodawca nie stawia szczególnych, wysokich wymagań,
• weryfikujemy okres, na jaki ma być zawarta umowa stosownie do pozostałych warunków,
• dokładnie przyglądamy się zapisom o uprawnieniach kontrolnych franczyzodawcy, zakresie i sposobie przeprowadzania kontroli,
• sprawdzamy, na ile jasno i precyzyjnie określone są warunki opłat, jakie będziemy ponosić,
• weryfikujemy warunki, na jakich będziemy organizować lub uczestniczyć w działaniach promocyjno-reklamowych, 
• zwracamy dokładnie uwagę na klauzule związane z postanowieniami na wypadek zbycia lub rozwiązania umowy, szczególnie konieczne jest wyjaśnienie, czy dawcy będzie przysługiwało prawo pierwokupu w przypadku zbycia przedsiębiorstwa, czy prawo obejmie całe przedsiębiorstwo czy poszczególne jego składniki (np. produkty, towary, materiały, wyposażenie), co stanie się z nami, gdy zmieni się właściciel sieci,
• sprawdzamy, jakie sądy wskazano jako właściwe do rozstrzygania sporów polubownie, gospodarcze czy cywilne, szczególnie istotne jest to w przypadku umów zawieranych z zagranicznymi sieciami franczyzowymi,
• zwracamy uwagę na warunki finansowe, jakie musimy spełnić i czy sieć gwarantuje nam jakąkolwiek pomoc w zdobyciu środków finansowych,
• weryfikujemy warunki rozwiązania umowy.

Podpisując umowę franczyzy powinniśmy mieć też świadomość, że franczyzodawca będzie chciał mocą umowy zobowiązać nas do wyłącznego działania w ramach sieci (niepodejmowania działań konkurencyjnych), będzie chciał w maksymalnym stopniu zapewnić sobie ochronę tajemnic zawodowych sieci, a za złamanie tych warunków grożą nam kary.

Franczyza to jednak coś zdecydowanie więcej niż sama umowa. Opracowanie umowy powinno być bowiem ostatnim etapem kończącym proces wyboru działalności w ramach sieci franczyzowej, następującym po odpowiednim skonstruowaniu biznesplanu i analizie sieci. Powinniśmy zdać sobie też sprawę z tego, że od chwili przystąpienia do sieci do momentu wypracowania dochodowej działalności franczyzowej może upłynąć dużo czasu, a więc tym bardziej ważny będzie moment decyzji, że oto właśnie ta a nie inna sieć jest dla nas i da nam szanse na sukces rynkowy.

Minimum prawa w zakresie zawierania umowy franczyzy:

1. Umowa franczyzy jest umową nienazwaną co oznacza, że nie istnieją żadne przepisy prawa, które regulują wprost obowiązkową zawartość takiej umowy i wskazują, które z postanowień mają charakter istotny. Podstawowym aktem prawnym odnoszącym się do kwestii franczyzy jest kodeks cywilny w zakresie zasad swobody zawierania umów (strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości/naturze stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego).
2. We franczyzie stosuje się wszystkie generalne zasady dotyczące zawierania umów zawarte w przepisach kodeksu cywilnego dotyczące sposobu zawarcia umowy, formy, wad oświadczeń woli, przepisy dotyczące zobowiązań, w tym zwłaszcza wykonania bądź niewykonania zobowiązań.
3. Umowa ma charakter umowy mieszanej, tzn. takiej, która zawiera elementy innych umów nazwanych, jak np. umowa sprzedaży, dzierżawy czy najmu. Można zatem sięgnąć do odpowiednich przepisów kodeksu cywilnego regulujących te umowy.
4. Inne przepisy prawa, jakie mogą mieć zastosowanie w zawieraniu umów franczyzy to: kodeks handlowy, prawo własności przemysłowej, ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Z punktu widzenia prawa umowa franczyzy jest podstawą, w oparciu o którą budowane są stosunki między nami a franczyzodawcą. Ze względu na różnorodność branż rozwijających się poprzez franczyzę i ich specyfikę, nie ma uniwersalnego wzoru umowy franczyzowej. Jednakże można określić zagadnienia, które powinny się znaleźć w każdej umowie tego typu:

• definicje stosowanych w umowie pojęć,
• etapy współpracy,
• precyzyjne określenie praw i obowiązków stron podczas obowiązywania umowy,
• zasady przystąpienia do sieci franczyzowej,
• okres obowiązywania umowy,
• zakres oferty udostępniony do sprzedaży przez franczyzobiorcę oraz zasady udostępnienia,
• teren działania franczyzobiorcy,
• ochrona znaków towarowych, nazw handlowych, oznaczeń sieci i innych znaków wizualnych wyróżniających franczyzodawcę,
• ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa,
• działalność konkurencyjna,
• szkolenia,
• opłaty – wielkość i rodzaj, warunki płatności, warunki wprowadzania zmian,
• promocja i reklama,
• uprawnienia kontrolne franczyzodawcy,
• warunki przedłużenia umowy,
• postanowienia regulujące przyczyny oraz sposoby i warunki rozwiązania umowy,
• warunki, na jakich franczyzobiorca może zbywać prawo do licencji osobom trzecim,
• postanowienia dodatkowe - dotyczące kar umownych, zabezpieczeń wierzytelności franczyzodawcy czy ustalające zobowiązania stron po zakończeniu współpracy, w tym zwrotu wszelkich udostępnionych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych należących do franczyzodawcy.

Przed umową analiza franczyzodawcy, czyli kryteria wyboru sieci.

Zanim przystąpimy do podpisania umowy, powinniśmy zebrać podstawowe informacje o sieci, zasadach przystąpienia i działania (szczególnie warunków opłat), postrzeganiu marki sieci na rynku, sytuacji finansowej właściciela sieci, zebrać informacje od innych franczyzobiorców o rzeczywistej pomocy ze strony sieci i obrotów osiąganych ze sprzedaży. Aby uzyskać te cenne informacje należy we własnym zakresie przeprowadzić wywiad rynkowy i badania rynku (przynajmniej z wykorzystaniem informacji wtórnych). Takie postępowanie wynika z faktu, że ryzyko i odpowiedzialność za firmę poniesiemy wyłącznie my sami, a więc również sami będziemy odpowiadać za skutki błędnego wyboru sieci. Wybór odpowiedniej sieci to szansa na większy sukces wynikający również z wiedzy, doświadczenia i rzetelności właścicieli sieci. Po takim rozpoznaniu istotne będzie też podjęcie próby negocjacji warunków umowy. Mimo, że jesteśmy słabszą stroną, warto podjąć taką próbę, gdyż wtedy bliżej poznajemy zachowania franczyzodawcy i lepiej możemy przygotować się do działania już w ramach sieci. Z pewnością nie powinna nas cechować postawa zbyt optymistyczna w negocjacjach, tylko racjonalna i chłodna wobec strony mocniejszej.

Odpowiedni wybór sieci będzie jednym z kluczowych momentów decydujących o sukcesie naszego biznesplanu. Dlatego powinniśmy na jego podstawie opracować listę istotnych kryteriów, na podstawie których będziemy kwalifikować sieci franczyzowe. W tym celu można też wesprzeć się poniższą przykładową listą podstawowych pytań, jakie należy zadać franczyzodawcy (oczywiście listę każdy musi zmodyfikować wg założeń swojego biznesplanu):

1. Wiedza biznesowa, doświadczenie franczyzodawcy i historia rozwoju jego firmy.
2. Plan rozwoju sieci na rynku i budowania jej silnej pozycji konkurencyjnej.
3. Ilość placówek własnych uruchomionych i prowadzonych przez franczyzodawcę oraz wielkość sieci – ilość franczyzobiorców, tempo wzrostu, ilość likwidowanych i otwieranych placówek.
4. Wysokość funduszy własnych franczyzodawcy.
5. Referencje od banku i kontrahentów, jakimi może wykazać się franczyzodawca.
6. Stosowane kryteria rekrutacji franczyzobiorców.
7. Zawartość pakietu franczyzowego oraz jakie z tego wynikają dla nas rzeczywiste korzyści i koszty.
8. Procedury obowiązujące franczyzobiorców.
9. Program wsparcia finansowego, jaki oferuje franczyzodawca i warunki korzystania z niego.
10. Stosowane metody badań rynku w celu określenia właściwych warunków lokalizacji i działania w niej naszej placówki oraz zakres pomocy w wyborze nowej lokalizacji na wypadek złego wyboru pierwszej lokalizacji.
11. Zakładane tempo wzrostu dla naszego przedsięwzięcia oraz podstawy jego kalkulacji.
12. Założenia dotyczące struktury organizacyjnej naszej firmy - czy będziemy w stanie poradzić sobie z tymi wymaganiami pod względem organizacyjnym i finansowym.
13. Całkowity rzeczywisty koszt uruchomienia i prowadzenia firmy w ramach sieci franczyzowej oraz warunki rozliczania tych kosztów.
14. Rzeczywisty czas przygotowywania jednostki franczyzowej do otwarcia oraz pomoc przy otwarciu placówki ze strony franczyzodawcy. Czas pracy placówki.
15. Wielkość marży/zysku brutto, jakiego możemy się spodziewać i próg rentowności (wstępna kalkulacja wydatków i przychodów z działalności bieżącej).
16. Zabezpieczenie przed nieuczciwymi i nieuzasadnionymi podwyżkami ze strony franczyzodawcy.
17. Minimalne partie zakupowe i minimalne opłaty obowiązkowe związane ze sprzedażą.
18. Koszty, jakie musimy ponosić dodatkowo na reklamę i promocję. Rodzaj i ilość materiałów promocyjnych dostarczanych przez franczyzodawcę.
19. Rodzaj wsparcia świadczonego przez opiekuna terenowego franczyzodawcy.
20. Kwestia własności wyposażenia niezbędnego do prowadzenia firmy, częstotliwość jego wymiany i wystroju wnętrza.
21. System komunikacji wewnątrz sieci, system składania zamówień, sposoby dostarczania i stosowanych rozliczeń.
22. Ograniczenia w zakresie produktów, jakie możemy oferować działając w sieci.

Dokonanie oceny franczyzodawcy jest bardzo istotnym etapem procesu podejmowania decyzji o zaangażowaniu się we franczyzę, a co za tym idzie, wyboru odpowiedniej oferty franczyzowej. Oferty systemów franczyzowych działających na rynku są bardzo zróżnicowane, znajdują się w różnych etapach rozwoju i dojrzałości, dlatego powinniśmy podjąć się oceny przynajmniej kilku z nich i przekonać się, jakie rzeczywiste korzyści możemy odnieść decydując się na wybór tego, a nie innego systemu. Szczególnie pomocne w tym wyborze będą opinie innych franczyzobiorców systemu i ich doświadczenia ze współpracy z franczyzodawcą. Przed ostatecznym wyborem należy również zasięgnąć opinii niezależnego prawnika (nie powiązanego z siecią), który pomoże spojrzeć z właściwej perspektywy na odpowiedzi udzielone przez franczyzodawcę i umowę.

Dopiero, gdy wszystkie istotne elementy zostaną przez nas przeanalizowane, kwestie prawne i umowa franczyzowa, wtedy podejmujemy ostateczną decyzję.

Wybieramy profil i zakres działalności w ramach franczyzy.

Każdy, kto decyduje się prowadzić własną firmę, bez względu na to czy w ramach franczyzy, czy pod własną marką, powinien poddać szczegółowej ocenie swoje możliwości i potencjalne zagrożenia, zdiagnozować silne i słabe strony projektu, innymi słowy ocenić swój rzeczywisty potencjał. Wg analiz rynku, w blisko 50 procentach franczyzobiorców odpowiedzialną za niepowodzenia była ich zła ocena sytuacji wyjściowej i rzeczywistych możliwości działania. Musimy pamiętać, że wsparcie, jakiekolwiek by nie było ze strony franczyzodawcy, nie gwarantuje nam sukcesu. Powodzenie działalności zależy przede wszystkim od naszego potencjału i naszych umiejętności.

Minimalna analiza, jaką powinniśmy zrobić, poza biznesplanem, powinna objąć następujące kwestie:

• Stopień zrozumienia zasad działania we franczyzie i związanego z tym rodzaju ryzyka.
• Przygotowanie emocjonalne i psychicznie do ciężaru odpowiedzialności w ramach samozatrudnienia.
• Sytuacja rodzinna i możliwość wsparcia lub negacji ze strony najbliższych.
• Rodzaj i wielkość własnych zasobów umożliwiających rozpoczęcie działalności i przetrwanie okresu początkowego (minimum 3-6 m-cy).
• Sposób reagowania na ewentualne straty i związana z tym gotowość do ich pokrycia przez kolejne inwestowanie dodatkowych pieniędzy.
• Sposób reagowania na sytuacje stresowe, szczególnie kryzysowe i niespodziewane.
• Predyspozycje wewnętrzne do prowadzenia bezpośredniej sprzedaży.
• Umiejętność nawiązywania kontaktów, zarządzania personelem i prowadzenia negocjacji.
• Przygotowanie do długotrwałej i ciężkiej pracy przez cały rok.
• Umiejętność podejmowania ryzyka, w tym finansowego.
• Zdolności do właściwej organizacji, szczególnie w sytuacjach, kiedy trzeba podejmować szybkie działania.
• Wytrwałość w przyjętych koncepcjach biznesowych (kiedy nam się to znudzi).
• Na ile potrafimy pracować pod czyjeś dyktando, poświęcając własne koncepcje biznesowe.
• Umiejętność wchodzenia w kompromis.
• Własne zdolności, kompetencje i predyspozycje jako podstawa wyboru profilu działalności.
• Struktura wybranego rynku geograficznego - rodzaj konkurencji, wielkość i rodzaj podaży oraz popytu.
• Koszty, na jakie będziemy mogli sobie pozwolić uruchamiając działalność.

Podstawą wyboru profilu będzie, obok w/w kwestii, poddanie jak najdokładniejszej analizie siebie i swojego nastawienia. Po dokonaniu oceny powinniśmy już być ukierunkowani na profil franczyzy, skalę działalności, znać zasoby własne i wiedzieć, jaka forma organizacyjna jest dla nas najbardziej odpowiednia. Mając te dane potencjalny przedsiębiorca może wybierać z szerokiego wachlarza oferty sieci franczyzowych różnych branż krajowych i zagranicznych, dających różne wsparcie, o różnym potencjale wzrostu, historii rynkowej, koncepcji biznesowej, wymaganiach finansowych wobec franczyzobiorców (dostępne są franczyzy już o kwocie inwestycji od 8 tys. złotych), działających zarówno w produkcji, handlu i usługach. Na rynku dostępnych jest ponad 500 sieci franczyzowych.    

Dostępne sieci franczyzowe działają w następujących obszarach:

- bankowe i ubezpieczeniowe,

- pocztowe i telekomunikacyjne,

- obuwnicze i odzieżowe,

- obrotu i zarządzania nieruchomościami,

- wyposażania, projektowania wnętrz i ogrodów, florystyka,

- spożywcze i przemysłowe,

- zdrowotne, sportowe i rekreacyjne,

- turystyczne i hotelarskie,

- komunikacyjne, transportowe i logistyczne,

- prasowe, księgarskie, papiernicze,

- fotograficzne i reklamowe,

- rozrywkowe,

- AGD i RTV,

- doradztwa finansowego, gospodarczego, podatkowego i prawnego,

- stacje paliw, myjnie i serwisy samochodowe, rowerowe, motocyklowe,

- pralnie,

- edukacyjne – placówki szkolne, przedszkolne, szkoleniowe,

- informatyczne,

- poligraficzne, wydawnicze, prasowe,

- artykułów dziecięcych,

- dóbr luksusowych,

- kosmetyki, fryzjerstwa, masażu,

- zielarskie i apteczne,

- gastronomiczne,

- biżuteria i upominki,

- usługi szewskie i ślusarskie,

- biurowe, księgowe, archiwistyczne,

- hobby i czas wolny,

- zakłady wzajemne,

- organizacja imprez okolicznościowych,

- optyka,

- opieka nad zwierzętami i usługi weterynaryjne,

- usługi medyczne,

- usługi pogrzebowe.

Tak więc zakres oferty jest szeroki i każdy decydując się na działalność w ramach franczyzy coś dla siebie może wybrać.

Czy franczyza może być dla nas sposobem na finansowanie naszej działalności?

Głównym założeniem franczyzy jest z jednej strony otwarcie dostępu do rynku dla przedsiębiorstwa, które nie posiada wystarczających środków finansowych, aby utworzyć firmę o silnej pozycji, a z drugiej otwarcie drogi do szerokiej sieci dystrybucji oferty i ekspansji marki na rynku dla przedsiębiorstwa, które posiada sprawdzony pomysł biznesowy.

Z tych względów franczyzę wymienia się często jako alternatywę w finansowaniu obcym, szczególnie dla umów leasingu i kredytów komercyjnych. Dzięki franczyzie możemy bowiem uzyskać dostęp do finansów nie posiadając zdolności kredytowej i wystarczających środków finansowych na negocjowanie warunków zakupu oraz intensywną kampanię reklamową marki własnej. Wielokrotnie podejmując działalność indywidualny przedsiębiorca spotyka się z barierą ubiegając się o kredyt bankowy, z uwagi na brak zdolności kredytowej na starcie, często bank nie finansuje niektórych kosztów, takich jak reklama, promocja i badania rynku, a nawet środków obrotowych. W przypadku leasingu sytuacja może być łatwiejsza, ale nie dotyczy środków obrotowych i działań promocyjnych. W takich przypadkach są 2 wyjścia: albo posiadanie odpowiednich własnych zasobów finansowych, albo często przystąpienie do sieci franczyzowej finansującej te działania. Wielokrotnie spotykamy się jako doradcy z sytuacją, w której największą bolączką początkującego przedsiębiorcy jest niedoinwestowanie działań marketingowych i zaniechanie przeprowadzenia badań rynku, dostęp do tego, w przypadku braku środków własnych, zapewnia właśnie franczyza.

Franczyza nie jest formą finansowania w ścisłym tego słowa znaczeniu. Należy jednak zaznaczyć, że może w znacznym stopniu ułatwić nam rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej i zmniejszyć początkowe koszty związane z inwestycjami w lokal, wyposażenie, finansowaniem działań promocyjnych i badaniami rynku, a co za tym idzie zapotrzebowanie na zewnętrzne źródła finansowania przy uruchamianiu i prowadzeniu działalności. Bywa, że sieć organizuje nam dostęp do kredytu czy leasingu na inwestycję początkową lub sama udziela nam pożyczki na start. Podejmując działalność w ramach franczyzy możemy w wielu sytuacjach liczyć również na kredyty kupieckie i rozłożenie zobowiązań na raty, jakie negocjuje za nas sieć z dostawcami i oferentami usług zewnętrznych.

Sieci franczyzowe podejmują też inicjatywę współpracy z bankami komercyjnymi, które osobom przystępującym do sieci franczyzowej udzielają kredytów. Przykładem takiej oferty jest oferta kredytowa Deutsche Bank PBC w ramach usługi db FranchiseFinance. Ubiegając się o kredyt w ramach sieci możemy wtedy oczekiwać na inny sposób oceny naszej zdolności kredytowej, ponieważ nie jesteśmy tylko my wówczas oceniani, ale również sieć. Istotnym elementem oceny w takim przypadku jest też zakres regulacji zawartych w umowie franczyzy. W ramach trójstronnej współpracy spotkamy wypracowane konkretne rozwiązania finansowe, takie jak: pułap wielkości finansowania i typy kredytów dostępnych dla franczyzobiorców, cel na jaki mogą one być przeznaczone, a także zakres dokumentów, jakie należy dostarczyć. Mając tak określone oczekiwania ze strony banku już w momencie prowadzenia negocjacji z siecią wiemy, jakie są nasze szanse na uzyskanie finansowania i czy stać nas na poprowadzenie firmy w ramach wybranej franczyzy.  

Przystępując do sieci warto więc pytać o pomoc w zdobyciu środków na start i rozwój w zarówno w banku, firmie leasingowej czy funduszu pożyczkowym.

Kalkulacja kosztów franczyzy.

Podejmując działalność w ramach franczyzy musimy się liczyć z tym, że oprócz typowych kosztów inwestycyjnych, jakie występują przy podejmowaniu każdej działalności, będziemy ponosić zarówno na starcie, jak i w trakcie działalności dodatkowe koszty (opłaty) rzutujące na nasz poziom kosztów stałych. Oczywiście w zamian otrzymamy określone korzyści i zmniejszenie nakładów na niektóre nasze działania.  

Jakie są podstawowe rodzaje kosztów, które będziemy musieli ponosić w związku z opłatami franczyzowymi:

1 - Opłata wstępna - to opłata pobierana przez franczyzodawcę w momencie podpisania umowy. W zamian za jej dokonanie otrzymujemy pakiet franczyzowy zawierający m.in. licencję. Na świecie opłata ta średnio wynosi od 10 do 30 tys. USD, zdarzają się franczyzodawcy żądający ponad 100 tys. USD opłaty początkowej, w Polsce kwoty te wahają się średnio od 10 do 500 tys. zł (czasem nawet ponad milion w przypadku stacji paliw, supermarketów). Jej wysokość zależy od zakresu wsparcia oferowanego franczyzobiorcom, kosztu tego wsparcia, wysokości opłat wstępnych pobieranych przez konkurencję, wartość marki i know-how franczyzodawcy, atrakcyjność i rentowności koncepcji biznesowej, wielkości obszaru, na którym będzie działał franczyzobiorca, okresu obowiązywania umowy franczyzowej.

2 - Opłaty bieżące - comiesięczna opłata w formie stałej kwoty lub procentu od obrotów. Ich wysokość jest uzależniona od ogólnego obrotu i oscyluje na średnim poziomie 3-6%. Wielokrotnie ustalany jest poziom minimalny jako kwota stała, a dopiero po przekroczeniu określonego pułapu obrotów opłata jest kalkulowana jako określony procent.

3 – Opłata marketingowa – opłata na fundusz marketingowy przeznaczana jest na reklamę, promocję, badania rynku, public relations. W zależności od franczyzy mogą to być stałe kwoty wpłacane co miesiąc (ok. 100-700 zł) lub podobnie jak w przypadku opłaty bieżącej, określane jako procent od sprzedaży (ok. 1-4%).

Spotykane są sieci franczyzowe, które stosują nieco inną taktykę naliczania opłat bieżących i marketingowych, a mianowicie nie są one liczone jako opłaty miesięczne, tylko są doliczane do ceny kupowanych od sieci towarów czy materiałów. Takie rozwiązanie pozwala przystąpić do sieci osobom, które nie posiadają wystarczającego kapitału.

Za i przeciw franczyzie, czyli o korzyściach i stratach dla naszej firmy.

Prowadzenie działalności w ramach franczyzy również niesie za sobą określone ryzyko, podobnie jak każda inna działalność. Mimo wielu zalet, nie jest też pozbawione wad. Bez względu na rodzaj działalności franczyzowej pewne z nich są uniwersalne. Podstawą realnego odnoszenia korzyści jest jednak zaufanie partnerów wobec siebie.

KORZYŚCI ODNOSZONE PRZY PROWADZENIU PRZEDSIĘWZIĘCIA W RAMACH FRANCZYZY

1 - możliwość szybkiego startu pod znaną marką - franczyzodawca wcześniej wypromował swoją markę,

2 - możliwość uzyskania pomocy finansowej w formie pożyczki lub udziału franczyzodawcy w kosztach początkowych inwestycji,

3 - możliwość leasingu lub dzierżawy środków trwałych lub dostarczanie przez dawcę elementów wyposażenia lokalu,

4 – większa szansa na uzyskanie kredytu kupieckiego lub odroczenie terminu płatności wobec sieci,

5 - ograniczenie kosztów marketingu (promocji i reklamy), szkoleń pracowników,

6 - korzystanie z renomy i "siły" sieci w negocjacjach handlowych z kontrahentami,

7 - braki w podstawowej czy specjalistycznej wiedzy są niwelowane przez programy szkoleniowe franczyzodawcy,

8 – niższe nakłady na uruchomienie przedsięwzięcia, gdyż franczyzodawca posiada wiedzę praktyczną dotyczącą tego, jak najefektywniej rozporządzać posiadanymi środkami i potrafi wyeliminować niepotrzebne wydatki.

9 - franczyzodawca zapewnia szereg świadczeń, co zmniejsza koszty ich pozyskiwania i pozwala na oszczędność czasu, m.in. stosowanie wypracowanych kryteriów wyboru lokalizacji bądź obszaru działania, pomoc w zdobyciu niezbędnych pozwoleń na prowadzenie działalności, wsparcie w doborze asortymentu, usługi księgowe, prawne, doradcze, ubezpieczeniowe, monitoringu placówki, leasingu,

10 - dostęp do specjalistycznej wiedzy i doświadczenia zespołu zarządzającego franczyzodawcy,

11 – możliwość korzystania z usług świadczonych przez pracowników operacyjnych franczyzodawcy,

12 – możliwość korzystania z badań i programów rozwojowych franczyzodawcy prowadzonych w celu usprawniania, uaktualniania i podnoszenia konkurencyjności firmy,

13 - możliwość korzystania z wiedzy marketingowej, produktowej, badań rynku.

WADY PROWADZENIA PRZEDSIĘWZIĘCIA W RAMACH FRANCZYZY

1 - ograniczenie samodzielności przedsiębiorcy i jego podporządkowanie firmie dawcy,

2 - ograniczone możliwości ekspansji i rozwoju,

3 - znaczne opłaty na rzecz dawcy zmniejszające zyskowność działalności,

4 – dodatkowe, często wysokie opłaty początkowe związane z zakupem licencji,

5 – konieczność poddawania się kontroli ze strony dawcy,

6 – konieczność podporządkowania się narzuconym standardom i wymogom,

7 – ponoszenie regularnych opłat za jego świadczenia i korzystanie z systemu oraz związany z tym brak możliwości innego inwestowania tych środków,

8 - umowa franczyzowa zawiera ograniczenia w zakresie sprzedaży czy przenoszenia praw własności do jednostki franczyzowej na osoby trzeciej,

9 – zagrożenie dużego uzależnienia od franczyzodawcy i zaniechanie osobistego zaangażowania w rozwój prowadzonej działalności,

10 - polityka finansowa (wysokość i zmiany opłat) franczyzodawcy może wpłynąć na zyskowność całego przedsięwzięcia,

11 - franczyzodawca może popełniać błędy w polityce kierowania siecią rzutujące na efektywność ekonomiczną,

12 - dobre imię sieci franczyzowej i wizerunek marki mogą stracić renomę z przyczyn niezależnych od franczyzobiorcy,

13 – brak możliwości wpływu na źródła zakupu wyposażenia, towarów i materiałów,

14 – brak możliwości kreowania własnej marki i własnego wizerunku firmy.

 

Franchising w liczbach:

W Polsce działa ponad 1250 marek franczyzowych. Liczba franczyzowych sklepów i punktów usługowych w 2018 r. sięgnęła 78 000 tysięcy. Firmy prowadzone na licencji franczyzowej to w większości mikrofirmy i małe przedsiębiorstwa - małe rodzinne firmy, zatrudniające po kilka osób.

Za prekursora bankowej franczyzy w Polsce uważa się bank PKO BP S.A., który swoją pierwszą agencję uruchomił 1952 roku.

Szacuje się, że w Polsce liczba franczyzobiorców będzie w najbliższych latach rosła o około 20 proc. rocznie.

Przychody ze sprzedaży firm działających na licencji franczyzowej wynoszą od kilku do kilkunastu procent Produktu Krajowego Brutto rocznie. Oznacza to, że każdy z nas jako klient może cały dzień kupować i być obsługiwany włącznie w placówkach firm franczyzowych.

Przyjmuje się, iż 90 proc. wszystkich nowych przedsiębiorstw upada w ciągu pierwszych 5 lat od rozpoczęcia działalności, natomiast w przypadku firm franczyzowych jest to nie więcej niż 10 proc.

Na zakończenie naszej drogi do franczyzy podstawowe, najbardziej dostępne źródła informacji:

Instytucje: Polska Organizacja Franczyzodawców, Stowarzyszenie Franchisingu w Polsce,

strony www: www.franchising.biz.pl, www.arss.com.pl, www.franczyza.org.pl, www.wlasnybiznes.com, www.profitsystem.pl, www.szukam-inwestroa.com, www.franchise-net.pl, www.europages.pl, www.portalfmcg.pl/franczyza.php, www.ludzie.biznes-firma.pl, www.franchising.org.pl, www.franczyzawpolsce.pl, www.inwestycje.pl/franchising, www.ipo.pl/franchising, www.biznesforum.pl/franchising, www.kupsprzedajbiznes.pl