Niezależność to brak okoliczności, które zagrażają bezstronnemu wykonywaniu obowiązków przez audyt wewnętrzny.
Zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Praktyki Zawodowej Audytu Wewnętrznego (MSPZAW) działanie audytu wewnętrznego musi być niezależne.
Zgodnie z zapisami ustawy o finansach publicznych niezależność komórki audytu wewnętrznego jest zapewniona przez bezpośrednie jej podporządkowanie najwyższemu kierownictwu jednostki co ustawodawca wskazał w zapisach Art.280.
MSPZAW definiują:
1100 – Niezależność i obiektywizm
Działanie audytu wewnętrznego musi być niezależne, a audytorzy wewnętrzni muszą zachować obiektywizm podczas wykonywania swej pracy.
1110 - Niezależność organizacyjna
Zarządzający audytem wewnętrznym musi podlegać takiemu szczeblowi zarządzania w ramach organizacji, który pozwoli audytowi wewnętrznemu wypełnić jego obowiązki. Zarządzający audytem wewnętrznym musi, co najmniej raz na rok, potwierdzać radzie organizacyjną niezależność działalności audytu wewnętrznego.
1111 - Bezpośrednia współpraca z radą
Zarządzający audytem wewnętrznym musi komunikować się i współpracować bezpośrednio z radą.
Nowym rozwiązaniem w sektorze finansów publicznych jest podporządkowanie audytu komitetowi audytu. Ustawa z 27 sierpnia 2009 rok o finansach publicznych, która obowiązuje od 1 stycznia 2010 roku, wprowadza wymóg powołania komitetu audytu przez ministra kierującego działem. W skład komitetu będzie wchodzić nie mniej niż 3 członków, w tym wskazana przez ministra osoba w randze sekretarza lub podsekretarza stanu oraz co najmniej 2 osoby nie będące pracownikami ministerstwa lub jednostek w dziale (członkowie niezależni). Celem komitetu audytu będzie doradztwo świadczone na rzecz ministra kierującego działem w zakresie zapewnienia funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej oraz skutecznego audytu wewnętrznego.
1130 – Naruszenie niezależności lub obiektywizmu
W przypadku rzeczywistego lub domniemanego naruszenia niezależności lub obiektywizmu, szczegóły tego naruszenia muszą zostać ujawnione odpowiednim osobom. Sposób ich ujawnienia zależy od charakteru naruszenia.
Naruszenie niezależności audytu wewnętrznego
Naruszenie niezależności organizacyjnej audytu wewnętrznego może wystąpić w postaci:
- konfliktu interesów audytorów,
- ograniczenia zakresu audytu,
- ograniczenia w dostępie do danych personelu lub majątku,
- ograniczenia zasobów (np. finansowania).
MSPZAW formułują, iż audytorzy muszą powstrzymać się od oceny działalności operacyjnej, za którą byli uprzednio odpowiedzialni w ciągu roku poprzedzającego audyt. Oczywiście wskazanie tego okresu należy traktować jedynie jako wskazówkę, gdyż mogą wystąpić sytuacje, gdy audytor wewnętrzny nie pracuje w danym obszarze od ponad roku, ale z innych względów może mieć miejsce naruszenie jego indywidualnego obiektywizmu.
Rozwinięcie standardów atrybutów poprzez standardy wdrożenia, które opisują wymagania dotyczące działań zapewniających:
1130.A1 – Audytorzy wewnętrzni muszą powstrzymać się od oceny działalności operacyjnej, za którą byli uprzednio odpowiedzialni. Ograniczenie obiektywizmu ma miejsce wtedy, gdy audytor wewnętrzny świadczy usługi zapewniające dotyczące działań, za które był odpowiedzialny w ciągu roku poprzedzającego badanie.
1130.A2 – Zadania zapewniające dotyczące obszarów, za które odpowiada zarządzający audytem wewnętrznym muszą być nadzorowane przez osobę spoza audytu wewnętrznego.
Ze względu na częste sytuacje, gdy audytorzy wewnętrzni byli wcześniej pracownikami organizacji, naruszenie obiektywizmu może mieć miejsce również w sytuacji, gdy audytor wewnętrzny świadczy usługi doradcze, a następnie w okresie krótszym niż rok wykonuje zadanie zapewniające w tym samym obszarze.
Rozwinięciem standardów atrybutów są standardy wdrożenia, które opisują wymagania dotyczące działań doradczych (C):
1130.C1 – Audytorzy wewnętrzni mogą świadczyć usługi doradcze także w zakresie działań operacyjnych, za które byli uprzednio odpowiedzialni.
1130.C2 – Jeżeli z związku z wykonaniem proponowanej usługi doradczej może nastąpić ograniczenie niezależności lub obiektywizmu audytorów wewnętrznych, informacja ta musi zostać ujawniona zleceniodawcy przed podjęciem się zadania.
