Dzięki funduszom europejskim, w których znajdują się środki na dofinansowanie funduszy inwestycyjnych oraz finansowanie działalności innowacyjnej ze środków wyspecjalizowanych podmiotów, korzystanie z zewnętrznych źródeł finansowania jest coraz częstsze, a informacje o możliwościach jakie daje takie finansowanie są coraz częstsze bardziej powszechne i znane w środowisku przedsiębiorców. Widać to także po rynku funduszy inwestycyjnych typu venture capital, których w Polsce z roku na rok przybywa.

Venture capital to tzw. kapitał podwyższonego ryzyka, który jest wykorzystywany do finansowania firm przede wszystkim z sektora MŚP, które znajdują się w początkowej fazie rozwoju i mają szanse na szybkie osiągnięcie sukcesu rynkowego. Fundusze typu Venture Capital (VC) inwestują poprzez nabycie akcji bądź udziałów przedsiębiorstw, których pomysł na biznes oparty jest o nowatorskie i innowacyjne rozwiązania. Kapitał ten jest inwestowany średnio lub długookresowo (w większości minimalnie na 3 lata).

Jak każdy sposób finansowania, VC ma swoje wady i zalety. Do wad należy niewątpliwe należy zaliczyć przekazywanie udziałów obcym podmiotom. Jednak często bez kapitału VC i wsparcia merytorycznego ze strony funduszu szybki rozwój firmy i znaczące powiększenie zysków nie byłoby możliwe.

Korzyści dla przedsiębiorcy

Przedsiębiorstwa, które szukają finansowania zewnętrznego często boją się współpracy z funduszami typu Venture Capital. Główną ich obawą jest przejęcie kontroli nad firmą. Zazwyczaj przedsiębiorcy obawiają się o własną pozycję w negocjacjach z podmiotem, który dysponuje dużymi środkami na obsługę prawną, a w rozmowach udział biorą doświadczeni negocjatorzy. Często te obawy są barierą do rozważenia możliwości podjęcia rozmów z inwestorem instytucjonalnym.

W dużej mierze obawy dotyczące dysproporcji sił i środków pomiędzy MSP a inwestorem są uzasadnione, ale równoważy je fakt, iż z negocjacji wszystkie strony muszą wyjść zadowolone, ponieważ biznes prowadzony przez wspólników, którzy nie są zadowoleni ze współpracy,  ma znacznie gorsze prognozy sukcesu rynkowego.   Należy również  pamiętać o szeregu zalet, jakie niesie za sobą pozyskanie inwestora.

Przede wszystkim dzięki środkom finansowym inwestora możliwy jest szybki rozwój firmy, który nie byłby możliwy bez dodatkowych inwestycji w przedsiębiorstwo. Środki  przeznaczone na inwestycje są praktycznie niemożliwe do wygenerowania przez młodą firmę, a koszt ich zdobycia na rynku bankowym może okazać się zbyt duży. Pieniądze od inwestora pozwalają firmie przeskoczyć wieloletni okres potrzebny do akumulacji kapitału, który w przypadku inwestycji w nowe technologie jest szczególnie istotny.

W branżach opierających się na nowatorskich pomysłach i nowych technologiach powiedzenie „czas to pieniądz” jest szczególnie właściwe.  Środki z VC to dla firmy  kapitał niezbędny do wzrostu oraz  poprawa s płynność finansowa. Co ważne, pozyskanie takiego kapitału nie jest związane z kosztami finansowymi – pomysłodawca nie płaci odsetek, tak jak byłoby to w przypadku np. kredytu bankowego.

Oprócz kapitału inwestor wnosi do przedsięwzięcia także dywersyfikacje ryzyka. Przy inwestycjach w przedsięwzięcia o wysokim ryzyku jest to atut nie bez znaczenia, ponieważ w przypadku niepowodzenia starty dzielone są w oparciu o parytet udziałów czy akcji, czyli przedsiębiorca nie zostaje sam ze swym problemem. Często dysproporcja wnoszonego wkładu finansowego i rzeczowego pomiędzy pomysłodawcą  a inwestorem jest olbrzymia, ponieważ głównym wkładem właściciela pomysłu jest koncepcja biznesowa, znajomość rynku etc. Dlatego główny ciężar ryzyka finansowego spoczywa na inwestorze. W  przypadku,  jeśli firma nie osiągnie zakładanych wskaźników, przedsiębiorca traci czas, i wniesione  środki własne, a często bywa że sam czas.

Inwestor ma także inne podejście do podejmowania decyzji. Jego wybory podyktowane są przede wszystkim dążeniem do osiągnięcia ponadprzeciętnego zysku, dlatego godzi się często na rozwiązania bardziej ryzykowne. Inwestor ma także inne spojrzenie na firmę – interesuje go długofalowy wzrost wartości przedsięwzięcia, dlatego nie podejmuje decyzji, które są korzystne w danym momencie, jednak w dłuższym okresie czasu mogą wiązać się z niepowodzeniem.  

Poprzez podpisanie umowy inwestor staje się wspólnikiem w przedsięwzięciu, więc w jego interesie jest jak najszybszy rozwój firmy oraz uzyskanie jak największej stopy zwrotu.  Z tego powodu inwestor jest w stanie zaangażować w rozwój przedsięwzięcia swoje zasoby ludzkie , wiedze i kontakty. Największa korzyścią ą jest wsparcie merytoryczne ze strony funduszu VC. Inwestor pomaga przede wszystkim w zarządzaniu spółką i w dopracowywaniu koncepcji biznesowej. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu biznesowemu inwestor jest w stanie tak pokierować firmą, by osiągnąć jak najlepsze wyniki finansowe. Oprócz tego fundusze venture capital posiadają własną kadrę menadżerska, np. doświadczonych prawników, finansistów i marketingowców, których zadaniem jest wsparcie merytoryczne przedsiębiorców.

Współpracując z funduszami VC przedsiębiorstwo buduje swoją przewagę konkurencyjną poprzez lepszy wizerunek firmy i większą wiarygodność. Jeśli inwestor uznał, że przedsiębiorstwo jest na tyle atrakcyjne, żeby w nie zainwestować, to także kontrahenci będą przekonani co do wiarygodności firmy.  Inwestor posiada także rozbudowaną sieć kontaktów, która może być wykorzystywana w bieżącej działalności przedsiębiorstwa.

Ryzyko

Fundusz, który inwestuje w nowe przedsięwzięcie biznesowe, musi liczyć się z wysokim stopniem ryzyka. Nikt nie jest w stanie dać gwarancji, że jego pomysł, nawet bardzo innowacyjny, świetnie dopracowany  odniesie sukces rynkowy i przyniesie ponadprzeciętną stopę zwrotu. Inwestor angażując swoje środki finansowe, jako że po jego stronie leży ryzyko związane ze stratą pieniędzy, uzyskuje znaczący procent w zyskach. Mimo tego i wbrew obiegowej opinii, w większości przypadków VC nie obejmują większościowych udziałów w firmach.

Dzielenie się udziałami i ryzykiem ma jedną wielką zaletę – obie strony – inwestor i przedsiębiorca dążą do osiągnięcia celów biznesowych, w większości do osiągnięcia wysokiego zysku. Przedsiębiorca pozbywa się części ryzyka związanego z działalnością biznesową, jednak nadal pracuje i rozwija pomysł. Ryzyko w inwestycjach typu VC związane jest także z długim okresem inwestowania (od 3 do 10 lat).

Należy pamiętać, że inwestorzy starają się minimalizować ryzyko związane z pomysłami biznesowymi przede wszystkim poprzez szczegółowe badanie każdego z pomysłów. Aby pozyskać inwestora, przedsiębiorstwo musi przede wszystkim przygotować szczegółowy i rzetelny biznesplan. Jeśli inwestorowi spodoba się przedsięwzięcie, następuje seria spotkań, badań i analiz rynku, która ma potwierdzić szanse rynkowe przedsiębiorstwa. Dopiero po tak dogłębnej analizie inwestor jest gotów na inwestycje. 

Innowacyjny pomysł

Mikro, małe lub średnie przedsiębiorstwa mogą liczyć na pozyskanie inwestora, jeśli ich usługa cechuje się innowacyjnością, bądź wypełnia jakąś niszę rynkową. Fundusze VC najczęściej inwestują w przedsiębiorstwa, których działalność została już sprawdzona na rynku i które do wzrostu potrzebują znaczących nakładów środków pieniężnych.

Wiele funduszy preferuje określone branże, w które inwestuje. Jest to związane często z wiedzą na temat danych rynków wśród osób pracujących/ zarządzających funduszami.

Na świecie bardzo popularnymi branżami do inwestowania są dobra luksusowe, budownictwo, branża samochodowa i transportowa. Nie do końca przekłada się to jednak na rynek polski. W Polsce nadal bardzo chętnie inwestuje się w szeroko pojętą branżę IT. Popularna jest także medycyna, telekomunikacja i biotechnologia.  Inwestorzy częściej angażują swoje środki w branże stabilne, które mniej są podatne na wahania rynku. Obecnie widać także zmianę trendu inwestowania – z inwestycji w nowe wynalazki zaawansowane technologiczne (hi-tech), do inwestycji low –tech (niezaawansowane technologie) czy no – tech (branże niepowiązane z techniką i technologią).

Jednak nie sam pomysł biznesowy jest najważniejszy. Podejmując decyzję na temat wejścia w daną inwestycję inwestorzy biorą pod uwagę także rynek – czy jest on zapełniony, czy może produkt/usługa wypełnia jakąś niszę, konkurencję i przede wszystkim zespół kierujący danym przedsięwzięciem.

W rozmowach z inwestorami często podkreślana jest waga dobrego zespołu menadżerskiego. Fundusze VC chętniej nawiązują współpracę z przedsiębiorstwami, których kadra ma wiedzę i zapał niezbędny do osiągnięcia sukcesu w biznesie. Inwestor od pomysłodawcy oczekuje przede wszystkim niezależności, wiary w sukces swojego pomysłu i umiejętności podejmowania ryzyka. Przydatne mogą okazać się także dotychczasowe znajomości i doświadczenie w biznesie. Wszyscy inwestorzy podkreślają to, że oni nie inwestują środków w pomysł czy przedsięwzięcie, tylko w ludzi, którzy za tym stoją. Dla przedstawiciela MSP takie podejście często wydaje się nieprawdziwe i jest traktowane jako otoczka PR-owa, czy element wstępnych negocjacji. Jednak po spotkaniach z inwestorami okazuje się, że jest to prawda, że inwestor nie ma zamiaru przejąć pomysłu czy firmy i ją sprzedać, ponieważ ten pomysł nawet nie chroniony żadnymi umowami jest bezwartościowy, jeżeli nie ma zaplecza personalnego zdolnego pomysł przekuć na pieniądze.  I to jest oczywiste, jeżeli weźmie się pod uwagę to fakt, iż Fundusze Venture nie dysponują wiedzą, która tylko na podstawie pomysłu pozwoli zbudować dobrze prosperujące przedsiębiorstwo. Fundusz Inwestycyjny to głównie kapitał i ludzie, którzy znają się finansach przedsiębiorstw a nie na ich działalności właściwej.

Firma szukająca inwestora najczęściej działa na rozwojowym rynku i musi mieć dobrze dopracowany model biznesowy, a także posiadać produkt/usługę, która wyróżnia się na rynku pod względem jakości. Czyli wszytki cechy, które budują przewagę konkurencyjną przedsięwzięcia, czy to technologiczna, czy też zbierają premię za pierwszeństwo. Inwestorzy często poszukują przedsiębiorstw, które są liderami na danym rynku, bądź funkcjonują w niszy rynkowej. Przy kwalifikacji firmy brany  pod uwagę jest również portfel inwestycyjny, tak by nowa spółka nie konkurowała z już istniejącymi podmiotami. Często  wyszukiwane są jednostki, których połączenie z silniejszymi graczami na rynku, które są w portfelu inwestycyjnym funduszu, może prowadzić do konsolidacji rynku i zdobycia przewagi konkurencyjnej nad pozostałymi firmami

Dzielenie się know how

Młode firmy, które wchodzą na rynek, często nie odnoszą spektakularnych sukcesów, gdyż osobom zarządzającym bardzo często brakuje doświadczenia w biznesie. Dlatego też fundusze venture capital w większości, oprócz inwestycji środków finansowych w dany pomysł, inwestują także swój czas i doświadczenie biznesowe. Dzieję się też tak dlatego, że fundusze chcą mieć większy wpływ i bezpieczniej zarządzać swoimi środkami. Jedynie w przypadkach, kiedy pomysłodawca nie sprawdza się jako zarządzający przedsięwzięciem, fundusz może przejąć kierowanie przedsiębiorstwem, jednak tylko za obustronną zgodą. Pomysłodawcy w takich wypadkach często wiele zyskują – nie są odpowiedzialni za prowadzenie biznesu, jednak czerpią z niego duże profity.

Oprócz tego, inwestorzy typu venture capital mają łatwy dostęp do specjalistów z różnych dziedzin, np. prawników czy marketingowców. Jest to  bardzo pomocne w prowadzeniu działalności. Jest to o tyle ważne, iż dzięki tej pomocy często osiągają przewagi konkurencyjne – np. poprzez zbudowanie silnej PRowo marki. Mniejsze firmy nie mają takiego zasobu środków, aby sobie na taka opiekę pozwolić.  Jako wsparcie nowych podmiotów często wykorzystywane są spółki z petrela, które mogą dostarczać usług po preferencyjnych cenach, budując tym samym pozycję wszystkich podmiotów ramach jednego portfela.

Należy także pamiętać o szerokiej rzeszy potencjalnych partnerów biznesowych, jakich można pozyskać dzięki wsparciu funduszu VC. Osoby pracujące w funduszach mają rozległą sieć partnerów biznesowych, którzy mogą być kontrahentami powstających spółek. Poza tym, o nowych inwestycjach VC często jest głośno w mediach, co także pomaga w zdobyciu nowych klientów. Dostęp do baz danych oraz kontaktów personalnych  samego funduszu, a także spółek zależnych dla nowego podmiotu jest istotny, ponieważ dzięki tym kontaktom może on pozyskać pierwsze zlecenia, a tym samym pokazać się na rynku i zaakcentować swoje istnienie.

Długi okres współpracy

Współpraca z funduszem inwestycyjnym nie jest kwestią kilku miesięcy, lecz kilku lat. Samo pozyskanie inwestora wiąże się z perspektywą kilku miesięcy.

Czas pozyskania finansowania jest uzależniony od zależności od specyfiki spółki, branży w której działa i znajomości tej branży przez pracowników funduszu VC. Po zgłoszeniu danego pomysłu czy firmy do funduszu, musi on zapoznać się z założeniami przedsięwzięcia, a także poznać rynek i ocenić szanse sukcesu. Jeśli pomysł uzyska aprobatę po około miesiącu przedstawiciel funduszu kontaktuje się z przedsiębiorcą w celu ustalenia spotkania.

Ważne jest także przygotowanie dokumentów dotyczących firmy czy pomysłu. Podstawą Biznes Planu są dobrze sporządzone prognozy finansowe. Aby je stworzyć wymagane są z kolei podstawowe sprawozdania finansowe. Mają one bowiem za zadanie odzwierciedlić aktualny obraz przedsiębiorstwa. Prognozy powinny być przygotowane na okres 3 letni, czasami bywa również, że na okres 5 letni. Dokument przedstawiany inwestorowi  powinien być zwięzły, dokładny, konkretny, dosyć krótki, bez zbędnych powtórzeń. Z jednej strony powinien uwypuklać zalety przedsięwzięcia, ale nie może unikać potencjalnych zagrożeń czy problemów. Musi przykuć uwagę czytającego.

Obowiązkowo powinien zawierać takie informacje jak  :

• Stopa zwrotu – inwestorzy Venture wymagają, aby była na poziomie 30%-60% w zależności od tego, na jakim etapie rozwoju znajduje się przedsiębiorstwo.
• Dezinwestycja – Fundusze Venture Capital oczekują od przedsiębiorstwa określenia na wstępie strategii wyjścia z przedsiębiorstwa, czyli kiedy oraz w jaki sposób otrzymają zwrot zainwestowanych środków. Współpraca z Funduszem zazwyczaj kończy się po upływie 3-7 lat.

Jeśli biznesplan i inne dokumenty są przygotowane w sposób precyzyjny, a dane tam są zgodne z rzeczywistością, przygotowanie spółki pod inwestycje jest łatwiejsze i wymaga mniejszych nakładów pracy ze strony funduszu, co także przekłada się na czas podjęcia ostatecznej decyzji w sprawie inwestycji. Po spotkaniu z przedsiębiorcą czas do sfinalizowania umowy to około 3 - 4 miesiące. Może on zostać wydłużony, jeśli np. inwestorem jest fundusz zagraniczny, gdzie decyzje podejmowane są na szczeblu międzynarodowym.

Jeśli chodzi o całość procesu inwestycyjnego, to trwa on od 3 do nawet 10 lat. Jest to uzależnione przede wszystkim od potrzeb inwestycyjnych pomysłu. Jeśli na rozwój przedsiębiorstwa i osiągnięcie ponadprzeciętnego zysku potrzebny jest dłuższy okres czasu, inwestor zamraża swoje środki na ten okres. Okres inwestycji jest zamykany tzw. wyjściem z inwestycji. Następuje to najczęściej poprzez odsprzedanie udziałów funduszu bądź wprowadzenie firmy na giełdę.

Proces inwestycyjny

Większość procesów złożonych jest z tych samych etapów. Inwestor zbiera wstępne dane o przedsięwzięciu. Jeśli pomysł uzyska aprobatę, następuje spotkanie z przedsiębiorcą i szczegółowa ocena zamierzeń zawartych w biznesplanie. Jeśli fundusz i przedsiębiorca zdecydują się na współpracę, dochodzi do wyceny, negocjacje dotyczące szczegółów transakcji i umowy, a następnie realizacja inwestycji.

Każdy z inwestorów ma swoje wymagania, co do firm i pomysłów, w które inwestuje. Mogą to być wybrane branże, wybrane regiony – kraje, określone fazy rozwoju przedsięwzięcia, minimalnej i maksymalnej kwoty jaką chce zainwestować, czy minimalnej stopy zwrotu z inwestycji. Wszyscy inwestorzy jako najważniejsze kryteria selekcji projektów biznesowych podają przede wszystkim osoby zarządzające danym przedsięwzięciem, opłacalność przedsięwzięcia, ryzyko rynkowe i wykonalność pomysłu. Niemałe znaczenie ma także sposób wyjścia z inwestycji.

Droga do pozyskania inwestora zaczyna się najczęściej wysłaniem formularza zgłoszeniowego czy biznesplanu do potencjalnego inwestora. Przedsiębiorcy najczęściej poszukują funduszy VC poprzez Internet i media branżowe, zdarza się jednak, że wysyłają propozycje współpracy np. do inwestorów, których widzieli na konferencjach czy w mediach. Wysyłają zgłoszenie, które składa się z podstawowych dokumentów. W zależności od tego, czy jest to działająca firma, czy dopiero pomysł biznesowy (co przy finansowaniu VC zdarza się zdecydowanie rzadziej) zestaw ten znacząco się różni.

 Dla start upów podstawą jest dobrze napisany biznesplan i życiorysy osób kluczowych dla projektu. W większości jednak fundusze VC decydują się na firmy, które mają już dorobek biznesowy, które testują swój pomysł w praktyce. Wtedy wymagane są następujące dokumenty: biznesplan (bardzo szczegółowy, opisujący dotychczasowe sukcesy w prowadzeniu przedsiębiorstwa),  informacje na temat osób zarządzających, informacje na temat celów biznesowych do osiągnięcia, aktualne i historyczne sprawozdania finansowe, a także dokumentów rejestracyjnych spółki, np. wpis do KRS, umowa spółki itp.  

Następnie przedsiębiorca, którego pomysł spodobał się przedstawicielom funduszu, jest zapraszany na spotkanie. Podczas rozmowy inwestor może przekonać się, czy pomysłodawca jest wystarczająco zaangażowany, czy ma wiedzę odnośnie swojego pomysłu i branży i czy wytworzyła się tzw. chemia biznesowa.

Jeśli spotkanie okazało się owocne, dokumenty dotyczące inwestycji są poddawane szczegółowej analizie przez zespół inwestycyjny funduszu. Badany jest ogólny stan przedsiębiorstwa. Specjaliści przyglądają się historii przedsiębiorstwa, etapom jej rozwoju,  głównym źródłom przychodów i kosztów, modelowi zarządzania. Badane są wytwarzane produkty/usługi – ich przewagi konkurencyjne, aspekty, które wymagają poprawy, przeprowadzana jest analiza SWOT/TOWS przedsiębiorstwa. Studiowana jest także strona technologiczna/techniczna biznesu – innowacyjność produktu/usługi, proces wytwarzania, posiadane zasoby techniczne czy dostęp do surowców. Inwestor przygląda się dokładnie także rynkowi, na jakim działa firma i konkurencji – główni konkurenci, ich udział w rynku, czy rynek jest rozwojowy itp.  

Dla inwestora ważne jest także zarządzanie ryzykiem, także finansowym (zagrożenia, częstość zagrożeń, odporność na zagrożenia, konsekwencje zagrożeń, stosunek ryzyka do potencjalnych strat, możliwe mechanizmy ochrony, koszt wdrażanie mechanizmów ochrony, implementacja mechanizmów ochrony). Inwestor szacuje także okres, jaki minie zanim przedsiębiorstwo zacznie osiągać znaczące zysk oraz czas i metodę wyjścia z inwestycji.

Po dokonaniu analizy przedsiębiorstwa następuje wycena przedsięwzięcia. Jest wiele metod wyceny przedsiębiorstw – majątkowe, dochodowe, mieszane czy porównawcze.

Metody majątkowe są najbardziej rozpowszechnione i najstarszymi. Jednocześnie, są one rzadko używane przy wycenie przedsiębiorstwa przez inwestora. Podmiotem wyceny jest majątek przedsiębiorstwa, czyli różnica pomiędzy całością aktywów a pasywami obcymi. Plusem tychże metod jest łatwość w szacowaniu aktywów trwałych, jednakże metody te nie uwzględniają niematerialnych składników firmy, jak na przykład reputacja i marka firmy, czy kwalifikacje pracowników. Do najbardziej znanych metod majątkowych należą: księgowa, odtworzeniowa i likwidacyjna.

Metoda wartości księgowej opiera się na bilansie – aktywa zostają pomniejszone o krótko i długookresowe zobowiązania. Metoda ta jednak jest rzadko używana, gdyż nie są brane pod uwagę takie czynniki jak inflacja, czy zużycie fizyczne i ekonomiczne.

Metoda wartości odtworzeniowej bazuje na kosztach, które muszą zostać poniesione, aby odtworzyć majątek wycenianego przedsiębiorstwa. Metoda ta wymaga wiedzy na temat obecnych cen poszczególnych składowych majątku trwałego, wskaźników ich zużycia, a także wskaźników dotyczących inflacji.

Metoda wartości likwidacyjnej to nic innego jak suma cen możliwych do uzyskania dzięki sprzedaży poszczególnych składników majątku przedsiębiorstwa pomniejszona o koszty i zobowiązania związane z likwidacją firmy.

Metody dochodowe wyceny przedsiębiorstwa opierają się na zależności wartości przedsiębiorstwa od osiąganych dochodów. Istnieje wiele wariantów wyceny dochodowej, które można podzielić na 2 grupy: metody wyceny oparte na zdyskontowanym dochodzie i metody mnożnikowe (wyceny wielokrotnej).

Metody mnożnikowe bazują na podejściu porównawczym, wykorzystywane są odpowiednie wskaźniki – relacje ekonomiczne. Stosowanie tych metod wymaga posiadania wiarygodnych danych dotyczących wycen rynkowych innych przedsiębiorstw.

Metody dochodowe uważane są za najlepszy sposób wyceny przedsiębiorstw. Opierają się one na założeniu, iż wartość przedsiębiorstwa uzależniona jest od korzyści finansowych, jakie będzie generować firma w przyszłości, więc wartość przedsiębiorstwa to suma przewidywanych dochodów finansowych aktualna w momencie wyceny. Szacując wycenę tymi metodami należy określić czas, w jakim firma będzie zdolna do generowania dochodów, a następnie dokonać prognozy wielkości dochodów w poszczególnych latach.

Do najbardziej znanych metod dochodowych należą metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Metody te zakładają powiązanie aktualnej na moment wyceny wartości firmy z dochodami pieniężnymi w przyszłości. Metody te są silnie zróżnicowane pod względem poziomu szczegółowości i konstrukcji. Do zalet tych metod należy:  wycena faktycznie generowanych przepływów pieniężnych, ocena zdolności posiadanego majątku do generowania takich przepływów, możliwość określenia aktywów niezbędnych oraz tych, które mogą zostać upłynnione i skupienie się na przyszłej działalności przedsiębiorstwa.

Ostatnia z omawianych metod to metoda porównań rynkowych. Analizowane są ceny porównywalnych transakcji. Stosowanie jej napotyka na ograniczenia związane z niewystarczającą ilością wiarygodnych danych dotyczących sprzedaży firm z sektora MSP oraz różnicami w dojrzałości rynkowej firm notowanych na giełdzie.

Po określeniu wyceny przedsiębiorstwa następuje określenie szczegółów dotyczących inwestycji, jak np. podział udziałów i horyzont czasowy inwestycji. Następuje określenie tzw. struktury transakcji, gdzie doprecyzowuje się podział udziałów, stosowane instrumenty finansowe, koszt uzyskania kapitału, a także prawa i obowiązki stron.

Struktura ta powinna gwarantować przede wszystkim uzyskanie zysków proporcjonalnych do podjętego ryzyka przez inwestora, efektywne wykorzystanie środków, odpowiednią motywację kierownictwa (wynagrodzenie za pomysł), zapewnienie płynności finansowej i minimalizację obciążeń podatkowych.

Po wynegocjowaniu oferty inwestycji i zaakceptowaniu warunków przez obie strony umowy, dochodzi do objęcia udziałów w spółce (ewentualnie akcji spółki) przez fundusz, który zobowiązany jest do transferu pieniędzy.

Po wejściu do firmy, w większości przypadków, fundusz bierze udział w wyznaczaniu strategicznych kierunków rozwoju firmy, a także wspomaga osoby zarządzające firmą swoim doświadczeniem, wiedzą, a nierzadko także kontaktami biznesowymi. Jest to szczególnie istotne dla stosunkowo młodych firm, które dzięki pomocy merytorycznej ze strony funduszu, częściej mogą osiągnąć założone cele biznesowe. Przydatne są także kontakty biznesowe pracowników funduszu i firmy współpracujące z funduszem. Fundusze często stale współpracują np. z agencjami marketingowymi czy firmami informatycznymi, które dla spółek funduszy mają przygotowane preferencyjne stawki za usługi.

Wyjście z inwestycji

Zarówno sposób, jak i czas wyjścia z inwestycji przez inwestora jest w większości przypadków określony w umowie inwestycyjnej, jednak warunki te mogą ulec zmianie w zależności od rozwoju biznesu. Jeśli przedsięwzięcie osiąga zaplanowane zyski wcześniej niż ustalono na początku w umowie. Często moment wyjścia z inwestycji wyznaczany jest po pierwotnej ofercie publicznej na giełdzie bądź po otrzymaniu bardzo atrakcyjnej oferty wychodzącej od podmiotu np. z tej samej branży.

Są to tylko niektóre z możliwych sposobów wyjścia z inwestycji. Poniżej znajdują się te najczęściej spotykane.

Wprowadzenie na giełdę lub New Connect. Wyjście z inwestycji może nastąpić poprzez sprzedaż akcji firmy na rynku. Taka forma jest preferowana przez fundusze VC, jako że wycena akcji często jest bardzo wysoka. Czyli nawet posiadając mniejszościowe udziały w spółce, inwestor uzyskuje znaczący zysk ze sprzedaży firmy. Niestety to rozwiązanie jest bardzo kosztowne i czasochłonne – przygotowanie przedsiębiorstwa do wejścia na giełdę może trwać nawet rok. 

Rozwiązanie to jest w większości wybierane przez przedsiębiorstwa, które osiągnęły znaczący wzrost dzięki inwestycji. Do zalet tego rozwiązania niewątpliwie należy zaliczyć łatwiejszy dostęp do kapitału, większą wiarygodność firmy (szczególnie finansową) i wzrost prestiżu przedsiębiorstwa. Wprowadzenie na giełdę bądź New Connect pozwala także w razie trudności finansowych na emisję nowych akcji i uzyskanie finansowania. Sprzedaż udziałów pomysłodawcy czy kierownictwu firmy (prawo pierwokupu). Jest to jedna z najczęściej spotykanych opcji wyjścia z inwestycji. Odzyskanie udziałów w firmie jest często najważniejszym warunkiem stawianym przez przedsiębiorców.  Jest to możliwe dzięki zgromadzeniu przez firmę znacznym środków pochodzących z dynamicznie rozwijającego się przedsiębiorstwa. Jest to często możliwe po uzyskaniu kredytu bankowego pod zastaw udziałów w firmie.

Sprzedaż inwestorowi branżowemu. Jest to szczególnie polecana opcja, gdy dzięki konsolidacji przedsiębiorstw możliwe jest zdobycie znacznych udziałów w rynku i jest to podyktowane dalszymi możliwościami wzrostu spółki na rynku. Spotykane są również sytuacje, kiedy inwestor branżowy wykupuje firmę jedynie w celu wyeliminowania konkurencji dla już prowadzonej działalności. Należy także pamiętać o tym, że inwestor branżowy zwraca także uwagę na wartości dodane przedsiębiorstwa, które nie stanowią zachęt dla innych inwestorów.

Sprzedaż inwestorowi finansowemu, tzw. secondary purchase. Jest to rzadko spotykana w polskich realiach metoda wyjścia z inwestycji. Podmiotem kupującym w takim wypadku mogą być większe fundusze inwestycyjne, banki, fundusze emerytalne, czy prywatni inwestorzy kapitałowi (np. towarzystwa ubezpieczeniowe).

Jeśli przedsiębiorstwo nie generuje spodziewanych zysków, inwestycja okazała się nietrafiona, należy zminimalizować szkody i zamknąć przedsiębiorstwo. Jest to rozwiązanie trudne, lecz najlepsze, jeśli firma nie ma szans na rozwój i przynosi straty. Następuje wtedy sprzedaż majątku firmy, dzięki czemu regulowane są wszystkie należności i następuje ewentualny podział nadwyżek finansowych wśród akcjonariuszy spółki. PSIK – Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych (www.ppea.org.pl )

Instytucją zrzeszającą inwestorów venture capital i private equity jest Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych. Jego celem jest „ułatwianie inwestycji, wspieranie rozwoju sektora private equity/venture capital w Polsce i reprezentacja interesów tego sektora”.  Prezesem Zarządu PSIK jest Robert Manz.

Stowarzyszenie ma za zadanie przede wszystkim informowanie i promowanie inwestycji PE/VC w Polsce, zwłaszcza wśród przedsiębiorców i menadżerów.  PSIK ma także przedstawiać stanowisko funduszy VC instytucjom, które mają wpływ na działalność funduszy. Ważne dla stowarzyszenia jest także dbanie o przestrzeganie w branży określonych zasad etycznych i zawodowych.

Członkowie Stowarzyszenia dzielą się na zwyczajnych i wspierających. Członkowie zwyczajni to instytucje zarządzające VC, które zarządzają miliardami euro przeznaczanymi na inwestycje polskie i zagraniczne. Członkowie zwyczajni PSIK zainwestowali w wiele spółek.

 Wśród nich są: 3i Investments plc, 3TS Capital Partners, Advent International Sp. z o.o. Sp. k., ARGUS Capital International Limited, Arx Equity Partners Sp. z o.o., AVALLON Spółka z o.o., BBI CAPITAL NARODOWY FUNDUSZ INWESTYCJNY SPÓŁKA AKCYJNA, bmp AG, Bridgepoint Capital Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k., Business Angel Seedfund Sp. z o.o., CARESBAC SEAF-Polska sp. z o.o. S.K.A., Enterprise Investors, Environmental Investment Partners, EQT Partners Sp. z o.o., Hanseatic Capital, Highlander Partners, IK Investment Partners GmbH, Innova Capital, Intel Capital, Intermediate Capital Group PLC, Investors Dom Maklerski S.A., KBC Private Equity NV, Kerten Capital Sp. z o.o., Krokus PE., MCI Management SA, Mezzanine Management, Mid Europa Partners Sp. z o.o., Montagu Private Equity LLP, Oresa Ventures Sp. z o.o., Paul Capital Partners, Penton Partners, Regionalne Fundusze Inwestycji Sp. z o.o., Renaissance Partners, Riverside Europe Partners Sp. z o.o., Royalton Partners, Secus Asset Management S.A., SGAM Alternative Investments Private Equity (Corilius Poland), Warburg Pincus International LLC.

Członkowie wspierający PSIK to firmy doradcze i prawnicze, działające na rzecz sektora. Jednostki te wspomagają działania stowarzyszenia swoją wiedzą i doświadczeniem, a także świadczą usługi doradcze dla firm, w które inwestują członkowie stowarzyszenia.

Przedsiębiorstwa poszukując inwestora często boją się o poufność swojego pomysłu. Aby wykazać, jak ważne jest etyczne postępowanie członków Stowarzyszenia. Działają oni w oparciu o Kodeks Postępowania Polskiego Stowarzyszenia Inwestorów Kapitałowych i wytyczne Komisji Etyki PSIK. Kodeks  zawiera między innymi postulat „Członkowie promują i dbają o właściwe standardy etyczne, postępują uczciwie wobec innych firm i podmiotów poszukujących porady lub wsparcia finansowego”.

EVCA – European Private Equity and Venture Capital Association (www.evca.com)

EVCA jest non profitową organizacją założoną w 1983 roku, mająca swoją siedzibę w Brukseli.  EVCA reprezentuje, promuje i chroni interesy branży private equity i venture capital w Europie.

Stowarzyszenie to zrzesza ponad 1300 członków. Jako główne cele organizacja ta przyjęła:

• Reprezentowanie interesów branży
• Opracowywanie i działanie zgodnie z wysokimi standardami pracy
• Przeprowadzanie badań dotyczących VC i PE
• Ułatwianie kontaktów członków EVCA z przedsiębiorcami, zrzeszeniami branżowymi, naukowcami i przedstawicielami świata polityki
• Organizacja forów i spotkań branżowych, a także podwyższenie kwalifikacji osób pracujących w branży.

EVCA jest zarządzane przez Zarząd i Radę Nadzorczą. Dyrektorem stowarzyszenia jest Richard Wilson z Apax Partners LLP. Sprawami organizacyjnymi i administracyjnymi zajmuje się Sekretariat Stowarzyszenia w Brukseli, na którego czele stoi Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..  Raz na rok w czerwcu ma miejsce Walne Zgromadzenie Członków, gdzie zapadają najważniejsze decyzje. W tym spotkaniu biorą udział przedstawiciele wszystkich instytucji członkowskich. Zgromadzenie mianuje dyrektorów, zatwierdza roczny plan finansowy i podejmuje decyzje odnośnie strategii rozwoju stowarzyszenia.

Stowarzyszenie to jest głównym dostawcą wyników badań na temat sektora ventire capital i private equity w Europie.  Dzięki pracom EVCA wyznaczane są branże szczególnie atrakcyjne dla inwestorów, a także wyznaczane są ogólnoeuropejskie standardy działalności inwestorskiej.

Podsumowując rozważania na temat venture capital, należy stwierdzić, iż niewątpliwie jest to atrakcyjna dla firm droga pozyskiwania kapitału niezbędnego do szybkiego wzrostu. Przedsiębiorcy muszą jednak pamiętać o następstwach prowadzenia działalności we współpracy z funduszem venture. W zamian na udziały fundusz oferuje zasoby kapitałowe niezbędne do rozwoju, a także bierze na siebie dużą część ryzyka. W zamian jednak oczekuje ponadprzeciętnej stopy zwrotu i prowadzenia biznesu zgodnie z wytycznymi funduszu.