Prezydent dnia 3 czerwca 2019 r. podpisał ustawę nowelizującą Kodeks pracy. Wejdzie ona w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia (z wyjątkiem zmian w ustawie z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, które wchodzą w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia).
Celem ustawy, której projekt stanowił inicjatywę ustawodawczą Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, jest wprowadzenie rozwiązań ułatwiających pracownikom realizację przysługujących im uprawnień pracowniczych oraz wzmacniających ochronę pracowników. W związku z powyższym, ustawa wprowadza zmiany w przepisach:
1) ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy;
2) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego;
3) ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych;
4) ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Zmiany wprowadzone w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy obejmują:
1) stworzenie otwartego katalogu przesłanek uzasadniających dyskryminację;
Zgodnie z nowelizacją, każde nieuzasadnione obiektywnymi przyczynami nierówne traktowanie pracowników będzie uznawane za dyskryminację. Dotychczas dyskryminację stanowiło wyłącznie gorsze traktowanie pracownika ze względu na jakąś jego osobistą cechę lub właściwość niezwiązaną z wykonywaną pracą, przykładowo wymienioną w art. 183a § 1 Kodeksu pracy, bądź ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Za dyskryminację nie uznawano natomiast nierówności wynikającej z przyczyn innych niż uznane za dyskryminujące, co powodowało nieuzasadnione zróżnicowanie sytuacji prawnej osób, wobec których pracodawca naruszył zakaz równego traktowania w zatrudnieniu.
2) objęcie szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy pracowników-innych członków najbliższej rodziny, korzystających z urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, oraz przyznanie im uprawnień analogicznych do przysługujących pracownicom oraz pracownikom-ojcom wychowującym dziecko, korzystającym z tych urlopów;
3) przyznanie pracownikowi objętemu ochroną przedemerytalną, któremu umowę o pracę zawartą na czas określony wypowiedziano z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu takiej umowy, prawa żądania orzeczenia przez sąd bezskuteczności wypowiedzenia tej umowy, a w razie jej rozwiązania – przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach, co stanowi realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 grudnia 2018 r., sygn. akt P 133/15.
4) umożliwienie, w przypadku mobbingu, dochodzenia od pracodawcy, na podstawie przepisów Kodeksu pracy, odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenia za pracę także w sytuacji, gdy pracownik nie rozwiązał stosunku pracy;
5) wydłużenie terminu do wystąpienia do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy oraz skierowania żądania sprostowania świadectwa pracy do sądu pracy, z 7 do 14 dni;
6) dodanie regulacji, z której wprost wynika prawo do wystąpienia przez pracownika, w przypadku niewydania mu przez pracodawcę świadectwa pracy, z żądaniem zobowiązania pracodawcy do wydania świadectwa pracy do sądu pracy;
7) wprowadzenie regulacji uprawniającej pracownika prawo do wystąpienia do sądu pracy z żądaniem ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy w sytuacji, gdy pracodawca nie istnieje albo z innych przyczyn wytoczenie przeciwko niemu powództwa o zobowiązanie do wydania świadectwa pracy jest niemożliwe;
8) zaostrzenie regulacji kodeksowej dotyczącej odpowiedzialności pracodawcy za niewydanie pracownikowi świadectwa pracy i w konsekwencji przeniesienie z rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 r. w sprawie świadectwa pracy do Kodeksu pracy regulacji dotyczącej terminu wydania świadectwa pracy;
9) dostosowanie brzmienia przepisu dotyczącego przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy do orzecznictwa sądowego.
Zmiany wprowadzone w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego dotyczą:
1) dodania regulacji proceduralnych dotyczących wystąpienia do sądu pracy z żądaniem zobowiązania pracodawcy do wydania świadectwa pracy oraz z żądaniem ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy;
Przepisy te zostały dodane, odpowiednio, w postępowaniu procesowym (w rozdziale II – Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy w dziale III w tytule VII księgi pierwszej) – w odniesieniu do żądania zobowiązania pracodawcy do wydania świadectwa pracy, oraz w postępowaniu nieprocesowym (w księdze drugiej w tytule II dodano dział IVb – Sprawy z zakresu prawa pracy) – w odniesieniu do żądania ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy. Zawierają one w szczególności wymagania, jakie musi spełniać wyrok zobowiązujący pracodawcę do wydania świadectwa pracy oraz postanowienie uwzględniające żądanie ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy, a także regulację, zgodnie z którą wyrok zobowiązujący pracodawcę do wydania świadectwa pracy oraz postanowienie uwzględniające żądanie ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy zastępują świadectwo pracy.
2) wprowadzenia właściwości przemiennej przy egzekucji świadczeń niepieniężnych z zakresu prawa pracy.
Zmiany wprowadzone w ustawie z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych mają charakter porządkujący. Zmieniają one rodzaj aktu wykonawczego, w drodze którego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wydaje przepisy dotyczące pracowników Biura Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, wskazane w art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, z zarządzenia na rozporządzenie. Ponadto, art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych został uzupełniony o wytyczne niezbędne do wydania aktu wykonawczego w formie rozporządzenia, a z wprowadzenia do wyliczenia zawartego w tym przepisie wyeliminowano przepisy nie zawierające upoważnień ustawowych.
Z kolei zmiany wprowadzone w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych dotyczą zwolnienia pracowników występujących do sądu pracy z żądaniem ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem zmian w ustawie z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, które wchodzą w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia.
Źródło: Prezydent RP, https://www.prezydent.pl/
